του Δημήτρη Παπακωνσταντίνου
Σε επίπεδο κοινής γνώμης αλλά πολύ φοβάμαι και επιχειρησιακής ετοιμότητας από τις περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ο κοροναιός αντιμετωπιζόταν μέχρι πρόσφατα ως μία "απειλή" μακρινή. Μακριά από την αυλή μας. Αφέλεια; Ανικανότητα; Αδυναμία; Πάντως ήταν κάτι που πολλοί πίστευαν ότι έδειχνε να αφορά... άλλους. Στην άλλη άκρη του κόσμου. Ίσως σε αυτό να συνέβαλαν και τα περιοριστικά μέτρα που επιβλήθηκαν στην Κίνα όπου τέθηκαν σε καραντίνα με απόλυτο τρόπο περιοχές με πληθυσμούς μεγαλύτερους από ολόκληρες ευρωπαϊκές χώρες...
Να όμως που η απειλή μας έφτασε. Ήρθε στη γειτονιά μας. Στην ευρωπαϊκή γειτονιά. Και όχι με κάποια μεμονωμένα κρούσματα αλλά με επιδημικές διαστάσεις. Και ξαφνικά, άρχισε να μεγαλώνει η ανασφάλεια και να εκδηλώνονται κάποια πρώτα δείγματα πανικού. Γιατί πώς αλλιώς να χαρακτηριστούν για παράδειγμα οι επιδρομές στα σούπερ μάρκετ στην Ιταλία; Όχι δεν τους κριτικάρω. Γνωρίζω πολύ καλά τι θα συμβεί εδώ, στην Ελλάδα αν εκδηλωθούν μερικές δεκάδες κρούσματα. Θα αδειάσουν τα ράφια...
Είναι σαφές ότι οι εξελίξεις στην Ιταλία χτύπησαν συναγερμό στις δυτικές κοινωνίες. Και όχι μόνο. Δείτε τι συμβαίνει στις αγορές. Όσο η ιός παρέμενε "κινεζικός" με σχετικά περιορισμένη διασπορά, οι αγορές διατηρούσαν την ψυχραιμία τους. Και ας ήταν εξ αρχής δεδομένα τα πλήγματα και οι συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία από την καθίζηση της οικονομικής δραστηριότητας στην Κίνα. Τώρα η απειλή και η αβεβαιότητα αναβαθμίστηκαν.
Βεβαίως ειδικότερα για τις αγορές, ο κοροναιός τις βρήκε ίσως και σε φάση που η διόρθωση, με οποιαδήποτε αφορμή, να ήταν έως και... καλοδεχούμενη. Μέχρι ενός σημείου βέβαια... Όμως πέρα από τις αγορές, η πραγματική απειλή πλέον είναι για την ίδια την οικονομία. Για την πραγματική οικονομία, για την παραγωγή, για την κατανάλωση, για την οικονομική δραστηριότητα. Και πέραν αυτού, η απειλή πλέον στρέφεται και κατά του ίδιου του τρόπου ζωής.
Σε επίπεδο κοινής γνώμης αλλά πολύ φοβάμαι και επιχειρησιακής ετοιμότητας από τις περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ο κοροναιός αντιμετωπιζόταν μέχρι πρόσφατα ως μία "απειλή" μακρινή. Μακριά από την αυλή μας. Αφέλεια; Ανικανότητα; Αδυναμία; Πάντως ήταν κάτι που πολλοί πίστευαν ότι έδειχνε να αφορά... άλλους. Στην άλλη άκρη του κόσμου. Ίσως σε αυτό να συνέβαλαν και τα περιοριστικά μέτρα που επιβλήθηκαν στην Κίνα όπου τέθηκαν σε καραντίνα με απόλυτο τρόπο περιοχές με πληθυσμούς μεγαλύτερους από ολόκληρες ευρωπαϊκές χώρες...
Να όμως που η απειλή μας έφτασε. Ήρθε στη γειτονιά μας. Στην ευρωπαϊκή γειτονιά. Και όχι με κάποια μεμονωμένα κρούσματα αλλά με επιδημικές διαστάσεις. Και ξαφνικά, άρχισε να μεγαλώνει η ανασφάλεια και να εκδηλώνονται κάποια πρώτα δείγματα πανικού. Γιατί πώς αλλιώς να χαρακτηριστούν για παράδειγμα οι επιδρομές στα σούπερ μάρκετ στην Ιταλία; Όχι δεν τους κριτικάρω. Γνωρίζω πολύ καλά τι θα συμβεί εδώ, στην Ελλάδα αν εκδηλωθούν μερικές δεκάδες κρούσματα. Θα αδειάσουν τα ράφια...
Είναι σαφές ότι οι εξελίξεις στην Ιταλία χτύπησαν συναγερμό στις δυτικές κοινωνίες. Και όχι μόνο. Δείτε τι συμβαίνει στις αγορές. Όσο η ιός παρέμενε "κινεζικός" με σχετικά περιορισμένη διασπορά, οι αγορές διατηρούσαν την ψυχραιμία τους. Και ας ήταν εξ αρχής δεδομένα τα πλήγματα και οι συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία από την καθίζηση της οικονομικής δραστηριότητας στην Κίνα. Τώρα η απειλή και η αβεβαιότητα αναβαθμίστηκαν.
Βεβαίως ειδικότερα για τις αγορές, ο κοροναιός τις βρήκε ίσως και σε φάση που η διόρθωση, με οποιαδήποτε αφορμή, να ήταν έως και... καλοδεχούμενη. Μέχρι ενός σημείου βέβαια... Όμως πέρα από τις αγορές, η πραγματική απειλή πλέον είναι για την ίδια την οικονομία. Για την πραγματική οικονομία, για την παραγωγή, για την κατανάλωση, για την οικονομική δραστηριότητα. Και πέραν αυτού, η απειλή πλέον στρέφεται και κατά του ίδιου του τρόπου ζωής.
Ο κοροναιός απειλεί να λειτουργήσει ως ένας απόλυτος τρομοκράτης, ως ένας δραματικός καταλύτης που μπορεί να πλήξει -εν προκειμένω για την Ευρώπη- το ίδιο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Να πλήξει ανεπανόρθωτα μία ήδη τραυματισμένη Ευρωπαϊκή Ένωση περισσότερο από όσο την έχουν πληγώσει οι τρομοκρατικές ενέργειες ή κλονίσει το μεταναστευτικό πρόβλημα.
Μία Ευρωπαϊκή Ένωση που μόλις τώρα και κατόπιν εορτής, αρχίζει να αναζητά λύσεις για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες του Brexit. Αδυνατώντας βεβαίως να καταλήξει σε αποφάσεις... Μία Ευρωπαϊκή Ένωση με σοβαρά πλέον δομικά προβλήματα, χωρίς σοβαρές ηγεσίες και προσωπικότητες, χωρίς σοβαρό σχεδιασμό, με αποκλίνοντα πλέον συμφέροντα μεταξύ των ηγετιδών δυνάμεων, χωρίς τη συναίνεση των κοινωνιών, με μία "διασωληνωμένη" οικονομία. Μπορεί να αντέξει την απειλή μίας επιδημίας; Μπορεί να αμυνθεί αποτελεσματικά;
Οι εικόνες από την Ιταλία και η αρχική επιβολή μέτρων αν δεν σοκάρουν, σαφέστατα προκαλούν τεράστια ανησυχία. Τι θα συμβεί; Αν η Κίνα "έκλεισε" ολόκληρες επαρχίες, πόσο εύκολο είναι να εφαρμοστεί αυτό στην Ευρώπη; Και Με ποιες συνέπειες της καραντίνας; Πόσο εύκολο είναι να αποκλείσεις ολόκληρες ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις αν χρειαστεί; Πώς θα επιβληθεί αυτό; Πώς θα αντιδράσουν οι κοινωνίες; Τι θα επιφέρει η ερήμωση της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας; Τι θα συμβεί αν κλείσουν σύνορα, αν απαγορευτούν μετακινήσεις και μεταφορές; Αν καταρρεύσει ο τουρισμός;
Για ποια Ευρωζώνη θα μιλάνε; Για ποια Ευρωπαϊκή Ένωση; Ποια συνθήκη Σένγκεν; Εδώ την έκανε κουρελόχαρτο το προσφυγικό, τι θα συμβεί σε μια επιδημία; Πόσο θα αντέξει η ευρωπαϊκή οικονομία; Πόσο θα αντέξει το ευρώ; Πόσο θα αντέξουν οι κυβερνήσεις; Και πόσο θα χρειαστεί για να ανακάμψουμε; Μέσα από ποιες διαδικασίες; Αυτά συνθέτουν μεταξύ άλλων την απειλή. Την απειλή όχι μόνο σε επίπεδο υγείας, αλλά κυρίως για τον ίδιο τον τρόπο ζωής μας.
Μία Ευρωπαϊκή Ένωση που μόλις τώρα και κατόπιν εορτής, αρχίζει να αναζητά λύσεις για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες του Brexit. Αδυνατώντας βεβαίως να καταλήξει σε αποφάσεις... Μία Ευρωπαϊκή Ένωση με σοβαρά πλέον δομικά προβλήματα, χωρίς σοβαρές ηγεσίες και προσωπικότητες, χωρίς σοβαρό σχεδιασμό, με αποκλίνοντα πλέον συμφέροντα μεταξύ των ηγετιδών δυνάμεων, χωρίς τη συναίνεση των κοινωνιών, με μία "διασωληνωμένη" οικονομία. Μπορεί να αντέξει την απειλή μίας επιδημίας; Μπορεί να αμυνθεί αποτελεσματικά;
Οι εικόνες από την Ιταλία και η αρχική επιβολή μέτρων αν δεν σοκάρουν, σαφέστατα προκαλούν τεράστια ανησυχία. Τι θα συμβεί; Αν η Κίνα "έκλεισε" ολόκληρες επαρχίες, πόσο εύκολο είναι να εφαρμοστεί αυτό στην Ευρώπη; Και Με ποιες συνέπειες της καραντίνας; Πόσο εύκολο είναι να αποκλείσεις ολόκληρες ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις αν χρειαστεί; Πώς θα επιβληθεί αυτό; Πώς θα αντιδράσουν οι κοινωνίες; Τι θα επιφέρει η ερήμωση της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας; Τι θα συμβεί αν κλείσουν σύνορα, αν απαγορευτούν μετακινήσεις και μεταφορές; Αν καταρρεύσει ο τουρισμός;
Για ποια Ευρωζώνη θα μιλάνε; Για ποια Ευρωπαϊκή Ένωση; Ποια συνθήκη Σένγκεν; Εδώ την έκανε κουρελόχαρτο το προσφυγικό, τι θα συμβεί σε μια επιδημία; Πόσο θα αντέξει η ευρωπαϊκή οικονομία; Πόσο θα αντέξει το ευρώ; Πόσο θα αντέξουν οι κυβερνήσεις; Και πόσο θα χρειαστεί για να ανακάμψουμε; Μέσα από ποιες διαδικασίες; Αυτά συνθέτουν μεταξύ άλλων την απειλή. Την απειλή όχι μόνο σε επίπεδο υγείας, αλλά κυρίως για τον ίδιο τον τρόπο ζωής μας.
Ο κοροναιός μπορεί να αποτελέσει πραγματική απειλή εκδήλωσης πανδημίας, μπορεί όχι. Ας ελπίσουμε πως όχι. Άλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά που χτυπά παγκόσμιος συναγερμός. Σίγουρα όμως ξεγυμνώνει περισσότερο από κάθε άλλη φορά αδυναμίες και τα κλονισμένα θεμέλια του συστήματος. Η Ευρώπη, μέσω του κοροναϊού μπορεί να έρθει ευθέως αντιμέτωπη με τα προβλήματα και τις αδυναμίες της. Μπορεί αυτό να την οδηγήσει στην αναγέννηση; Μακάρι...
Όσο για τη χώρα μας, ας ελπίσουμε ότι δεν θα χρειαστεί να τεσταριστούν τα επίπεδα ψυχραιμίας μας. Και ότι ενδεχόμενη εμφάνιση κρουσμάτων θα αντιμετωπιστεί με επιχειρησιακή σοβαρότητα και ετοιμότητα και χωρίς αφελή επικοινωνιακή διαχείριση περί "θωρακισμένης" χώρας. Την ψυχραιμία την διασφαλίζουν τα προληπτικά μέτρα και η αποτελεσματικότητα αντιμετώπισης και όχι τα λόγια. Ελπίζουμε ασφαλώς για το καλύτερο.
Όσο για τη χώρα μας, ας ελπίσουμε ότι δεν θα χρειαστεί να τεσταριστούν τα επίπεδα ψυχραιμίας μας. Και ότι ενδεχόμενη εμφάνιση κρουσμάτων θα αντιμετωπιστεί με επιχειρησιακή σοβαρότητα και ετοιμότητα και χωρίς αφελή επικοινωνιακή διαχείριση περί "θωρακισμένης" χώρας. Την ψυχραιμία την διασφαλίζουν τα προληπτικά μέτρα και η αποτελεσματικότητα αντιμετώπισης και όχι τα λόγια. Ελπίζουμε ασφαλώς για το καλύτερο.
