Το θανατηφόρο ελάττωμα του νεοφιλελευθερισμού

Nεοφιλελευθερισμός. Βάζει τις αγορές πάνω από τα κράτη και τις κυβερνήσεις, τα οικονομικά κίνητρα πάνω από τα κοινωνικά ή πολιτιστικά κίνητρα και την ιδιωτική επιχειρηματικότητα πάνω από την συλλογική δράση.
Ως όρος χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει ένα πολύ ευρύ φάσμα πολιτικών - από τον δικτάτορα Αουγκούστο Πινοσέτ έως την Μάργκαρετ Θάτσερ και τον Ρόναλντ Ρίγκαν, από τους Δημοκρατικούς του Κλίντον έως τους Νέους Εργατικούς της Βρετανίας (που θεωρήθηκαν μια προσαρμοσμένη εκδοχή του θατσερισμού - αργότερα εισήλθε ο όρος μπλερισμός από τον Τόνι Μπλερ που ηγήθηκε των Εργατικών) έως το οικονομικό άνοιγμα στην Κίνα και τη μεταρρύθμιση του κράτους πρόνοιας στη Σουηδία.
Ο όρος χρησιμοποιείται σχεδόν για οποιαδήποτε πολιτική περιέχει απορρύθμιση, απελευθέρωση, ιδιωτικοποίηση και δημοσιονομική λιτότητα. Σήμερα αποτελεί την πηγή των ιδεών και των πρακτικών που έχουν προκαλέσει την οικονομική ανασφάλεια και ανισότητα και την απώλεια των πολιτικών αξιών και ιδανικών που προκάλεσε, μεταξύ άλλων και την άνοδο του λαϊκισμού.
Το σήμερα είναι η κατεξοχήν εποχή του νεοφιλελευθερισμού. Αλλά ποιοι είναι οι υποστηρικτές του νεοφιλελευθερισμού και οι προπαγανδιστές του νεοφιλελευθερισμού - οι ίδιοι οι νεοφιλελεύθεροι; Όπως αναφέρει σε ανάλυσή του, ο Guardian, πρέπει να πάει κανείς αρκετά χρόνια πίσω για να βρει κάποιον που να ασπάζεται ρητά τον νεοφιλελευθερισμό. Το 1982, ο Τσαρλς Πέτερς, συντάκτης του πολιτικού περιοδικού Washington Monthly, δημοσίευσε ένα δοκίμιο με τίτλο «Το Μανιφέστο ενός Νεοφιλελεύθερου». Είναι ένα ενδιαφέρον κείμενο για να διαβάσει κανείς 35 χρόνια αργότερα, καθώς ο νεοφιλελευθερισμός που περιγράφει έχει μικρές ομοιότητες με τον σημερινό. Τα πολιτικά ονόματα που επικαλείται ο Πέτερς ως παραδείγματα δεν είναι αυτά της Θάτσερ και του Ρίγκαν αλλά μάλλον κάποιοι φιλελεύθεροι - με την αμερικανική έννοια του όρου - οι οποίοι είχαν απογοητευτεί από τα συνδικάτα και την μεγάλη κυβέρνηση και απέβαλαν τις προκαταλήψεις τους έναντι των αγορών και του στρατού.
Η χρήση του όρου «νεοφιλελεύθερος» άρχισε να χρησιμοποιείται ευρέως στη δεκαετία του 1990, όταν συνδέθηκε στενά με




Δείτε τη συνέχεια του άρθρου

Paradise papers «Στο διάολο οι πλούσιοι»

O Γιάκομπ Αουγκστάιν, αρθρογράφος του Spiegel και γιος του ιδρυτή του γερμανικού περιοδικού «ξεσπά» εναντίον των πλουσίων με αφορμή τα Paradise Papers.
Το άρθρο έχει ως εξής:
«Οι νέες αποκαλύψεις για τους φοροφυγάδες αποδεικνύουν ακόμα μια φορά ότι όποιος είναι πλούσιος και δεν θέλει να μοιραστεί τον πλούτο του δεν χρειάζεται να παρανομήσει, αφού οι νόμοι έχουν φτιαχτεί γι΄ αυτόν. Έτσι, φόρους πληρώνουν τελικά μόνον οι βλάκες και οι φτωχοί.
Τα "Paradise Papers" είναι ένας θησαυρός δεδομένων, τα οποία αξιολόγησε μια διεθνής ομάδα ερευνητικής δημοσιογραφίας. Είναι ευτύχημα το γεγονός ότι υπάρχει ενός τέτοιου είδους δημοσιογραφία, που αποκαλύπτει τον κόσμο των πλουσίων, στον οποίο οι άνθρωποι είναι μεν φτωχοί σε ήθος, αίσθημα αλληλεγγύης και συναίσθηση καθήκοντος, αλλά πάρα πολύ πλούσιοι σε χρήμα και εξουσία, ενώ συγκριτικά με τον κόσμο αυτό, η ζωή των άλλων είναι μια πραγματική κόλαση.
Υπάρχει κάτι ακόμα που λείπει από τον παράδεισο των πλουσίων: Oι τύψεις συνειδήσεως. Και τούτο, διότι όποιος είναι πλούσιος και δεν θέλει να μοιραστεί τον πλούτο του δεν χρειάζεται να παρανομήσει, αφού οι νόμοι έχουν φτιαχτεί γι αυτόν. Έτσι φόρους πληρώνουν τελικά μόνον οι βλάκες και οι φτωχοί. Οι αριθμοί είναι τρομακτικοί: 13,4 εκατομμύρια ντοκουμέντα έγιναν αντικείμενο επεξεργασίας από 400 δημοσιογράφους επί μήνες έως ότου δημοσιοποιηθούν. Οι πηγές δεν κατονομάζονται, πρόκειται για κλοπή δεδομένων, για ανώνυμες πηγές, ή για κυβερνοεπίθεση;
Αποκαλύπονται, πάντως, ως φοροφυγάδες 120 πολιτικοί από 50 χώρες, γερμανικές εταιρείες όπως η Siemens και η Allianz, μέλη της κυβέρνησης Τραμπ, κροίσοι και επιφανείς οικογένειες. Η εμφάνιση των ονομάτων στα "Paradise papers" δεν σημαίνει όμως κατ΄ ανάγκη ότι μπορεί κανείς να τους καταλογίσει κάτι παράνομο και ανήθικο. Το υλικό είναι πολύ σύνθετο, αλλα το θέμα απλό: πώς δηλαδή μπορεί κανείς να εξοικονομήσει φόρους. Όλες οι πρακτικές αποσκοπούν σε έναν και μόνο στόχο: να μην μοιραστούν οι πλούσιοι τα κέρδη τους με το κράτος. Το αστείο, δε, από τη σκοπιά των πλουσίων τουλάχιστον, είναι ότι πολλές από αυτές τις πρακτικές αυτές είναι απολύτως νόμιμες. Αυτό επιμένει να υποστηρίζει και το δικηγορικό γραφείο Appleby των Βερμούδων. Καθόλου παράδοξο αφού στην προκειμένη περίπτωση το σκάνδαλο δεν είναι η παράβαση κάποιου νόμου αλλά η ίδια η ύπαρξή του.
Όλα αυτά είναι βέβαια γνωστά εδώ και καιρό. Ο καθένας το βλέπει, ο καθένας μπορεί να το εκφράσει και μολαταύτα η αγανάκτηση είναι περιορισμένη. Ακόμα και μετά τις τελευταίες αποκαλύψεις δεν θα αλλάξει κάτι. Οι μηχανισμοί και ο αυτοέλεγχος δεν λειτουργούν. Το σκάνδαλο αποκαλύπτεται μεν, παραμένει δε. Επειδή η εξουσία είναι, εν τω μεταξύ, έτσι κατανεμημένη, ώστε να μην επιδέχεται πλέον διορθώσεων.




Η ανισοκατανομή πλούτου έχει λάβει, άλλωστε, εξωφρενικές διαστάσεις: 1.542 δισεκατομμυριούχοι κατέχουν όλοι μαζί 6 τρισ. δολάρια. Έτσι η συγκέντρωση πλούτου είναι στο επίπεδο των αρχών του 20ου αιώνα. Τότε οι Αμερικανοί βιομήχανοι αποκαλούνταν "βαρόνοι-ληστές" και η εποχή τους "επιχρυσωμένη", όχι χρυσή, διότι κάτω από τη λάμψη του πλούτου τους κρυβόταν η βρωμιά της πολιτικής και ηθικής σήψης. Τότε ο Αμερικανός πρόεδρος Τέοντορ Ρούζβελτ, είχε το θάρρος να τα βάλει με τον Τζον Ροκφέλερ της Standard Oil και να διαλύσει τον όμιλο. Κανένας σύγχρονος Αμερικανός Πρόεδρος δεν έχει τολμήσει μέχρι στιγμής να τα βάλει με τους κυρίους της Σίλικον Βάλεϊ, τους ψηφιακούς "βαρόνους-ληστές" των ημερών μας. Ούτε ο Μπάρακ Ομπάμα του οποίου η φήμη είναι μεγαλύτερη από αυτή που αξίζει».
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει εξάλλου συμβουλεύσει τη γερμανική κυβέρνηση να φορολογήσει τους πλούσιους πολίτες περισσότερο, ώστε να αντιμετωπισθούν οι ανισότητες. Αλλά ούτε η επόμενη κυβέρνηση πρόκειται να ανταποκριθεί σε αυτό το κέλευσμα. Ούτε φόρος περιουσίας πρόκειται να επιβληθεί, ούτε οτιδήποτε άλλο. Αλλά και η κατάργηση του φόρου αλληλεγγύης θα είναι στην πραγματικότητα ακόμα ένα αντικοινωνικό φορολογικό μέτρο προς όφελος των πλουσίων, αλλά μήπως δεν είναι αυτοί που είχαν ψηφίσει την παρούσα κυβέρνηση;
Το σύστημα είναι βαθιά άρρωστο. Είναι ανήθικο και αναξιοπρεπές. Η οργή αυξάνεται, αναζητά όμως τους λάθος στόχους. Το μίσος των εξαπατουμένων στρέφεται κατά των προσφύγων πολέμου και όχι κατά των προσφύγων του φόρου. Ο πλανήτης μας είναι ένας παράδεισος καθαρμάτων».




Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η οικονομία του πολέμου και της ειρήνης

Πόσο καλύτερα θα ήταν ο κόσμος αν σταματούσαμε να επενδύουμε στον πόλεμο και αντ’ αυτού επενδύαμε στην ειρήνη; Η απάντηση σε ευρώ είναι εκπληκτική.
Η Τάλια Χάγκερτι, ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Οικονομίας και Ειρήνης (IPE με έδρα το Σίδνευ), απαντά στην Deutsche Welle πόσο κοστίζει ο πόλεμος και η ένοπλη βία ανά έτος και καταρρίπτει τον σχεδόν κοινό τόπο που θέλει τον πόλεμο να είναι προσοδοφόρος ακόμη και στην περίπτωση των λεγόμενων μεγάλων (στρατιωτικών) δυνάμεων.
Το ινστιτούτο έχει ποσοτικοποιήσει τον οικονομικό αντίκτυπο της βίας στην παγκόσμια οικονομία. Το 2016, οι άμεσες και έμμεσες δαπάνες βίας ανήλθαν σε περίπου 12.200.000 τρισεκατομμύρια ευρώ σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (PPP), συμπεριλαμβανομένων των πολλαπλασιαστικών αποτελεσμάτων. Ο αριθμός αυτός περιλαμβάνει όχι μόνο το κόστος του πολέμου αλλά και άλλων μορφών βίας, όπως η τρομοκρατία, οι ανθρωποκτονίες και τα βίαια εγκλήματα.
Πως υπολογίζεται όμως το κόστος του πολέμου; Για παράδειγμα όταν ένας στρατιώτης τραυματίζεται στον πόλεμο, υπάρχουν άμεσες δαπάνες, όπως η ιατρική του περίθαλψη, και οι έμμεσες δαπάνες, όπως οι χαμένοι μισθοί στην περίπτωση κάποιας αναπηρίας του στρατιώτη. Ας υποθέσουμε ότι κοστίζει περίπου 86.000 ευρώ για να θεραπευτεί ένας τραυματισμένος στρατιώτης. Ο στρατιώτης χάνει μισθούς πέντε ετών από την αδυναμία του να εργαστεί, κάτι που κοστίζει επιπλέον 215.000 ευρώ. Κι αυτό δεν είναι το συνολικό κόστος καθώς τα χρήματα αυτά θα μπορούσαν να δαπανηθούν για κάτι παραγωγικό.
Την ίδια στιγμή, όταν κατασκευάζουμε μια βόμβα, αυτή - στο καλύτερο σενάριο - δεν θα χρησιμοποιηθεί ποτέ. Στο χειρότερο σενάριο, η βόμβα χρησιμοποιείται και καταστρέφει ανθρώπινο κεφάλαιο ή φυσικό κεφάλαιο. Συνήθως και τα δυο. Αν συγκρίνει κανείς την κατασκευή ηλεκτρονικών υπολογιστών, για παράδειγμα και πυροβόλων όπλων, τότε είναι εύκολο να καταλήξει πιο από τα δυο είναι οικονομικά πιο λογικό.

^{Οι παγκόσμιες δαπάνες οικοδόμησης ειρήνης υποβαθμίζονται από τις άμεσες οικονομικές απώλειες που προκύπτουν από τις συγκρούσεις. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Ινστιτούτου για την Οικονομία και την Ειρήνη, οι τρέχουσες δαπάνες για την πρόληψη των συγκρούσεων είναι λιγότερο από το 1% του κόστους των συνεπειών των συγκρούσεων. Aυτό το ποσοστό αναφέρεται στην Επίσημη Αναπτυξιακή Βοήθεια (ΕΒΑ ή ODA στα αγγλικά), δηλαδή στις ροές επίσημης χρηματοδότησης που παρέχονται από κυβερνήσεις για την προώθηση της παγκόσμιας ανάπτυξης.}
Είναι σχεδόν κοινός τόπος ότι ο πόλεμος ή η απειλή του πολέμου, είναι κάτι προσοδοφόρο για την οικονομία όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία ή άλλες χώρες με μεγάλο στρατό και μεγάλες εξαγωγές όπλων. Είναι όντως έτσι; Όχι. Ο πόλεμος είναι σίγουρα επικερδής για ορισμένο αριθμό επιχειρήσεων. Αλλά αυτή δεν είναι ολόκληρη η εικόνα.
Αυτές οι εθνικές οικονομίες ευημερούν μέσα στο πλαίσιο του παγκοσμιοποιημένου εμπορίου. Ο οικονομικός αντίκτυπος της βίας στην παγκόσμια οικονομία υπερβαίνει κατά πολύ αυτόν της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 2008, για παράδειγμα. Έτσι, αν θέλουμε να έχουμε ευημερούντα έθνη στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο, πρέπει να μετρήσουμε την οικονομία κάθε χώρας και να κοιτάξουμε την τελική εικόνα κι όχι να μετρήσουμε απλώς την ευημερία μιας συγκεκριμένης χώρας ή ενός μόνο τομέα, όπως για παράδειγμα των εταιρειών της βιομηχανίας όπλων.

Δείτε τη συνέχεια του άρθρου