Η «βόμβα του Τσάρου» Οπλική πυρηνική υπεροχή αλλά και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας! (video)

Το 1961, η Σοβιετική Ένωση δοκίμασε μια πυρηνική βόμβα τόσο ισχυρή που χαρακτηρίστηκε «πολύ μεγάλη» για να χρησιμοποιηθεί σε πόλεμο. Η δημιουργία της είχε πάντως τεράστιες επιπτώσεις διαφορετικού τύπου. 

Το πρωί της 30ης Οκτωβρίου του 1961, ένα σοβιετικό βομβαρδιστικό Tu-95 απογειώθηκε από το αεροδρόμιο της Ολένια στη χερσόνησο Κόλα στα βόρεια της Ρωσίας. Το Tu-95 ήταν μια ειδικά τροποποιημένη έκδοση ενός αεροσκάφος που είχε για πρώτη φορά πετάξει λίγα χρόνια νωρίτερα. Χαρακτηρίστηκε κτήνος, καθώς ήταν πελώριο, με αντιστρεφόμενα φτερά και τέσσερις μηχανές. Ήταν επιφορτισμένο με την μετακίνηση του πυρηνικού οπλοστασίου της Ρωσίας. 

Την προηγούμενη δεκαετία η σοβιετική πυρηνική έρευνα είχε κάνει τεράστια βήματα. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος είχε φέρει τις ΗΠΑ και την ΕΣΣΔ στο ίδιο στρατόπεδο, αλλά η μεταπολεμική περίοδος έφερε το «πάγωμα» των σχέσεων. Και οι Σοβιετικοί που παρουσιάστηκαν ως το αντίπαλον δέος της μοναδικής πυρηνικής υπερδύναμης του κόσμου, είχαν μόνο μια επιλογή - να καλύψουν γρήγορα τη διαφορά. 

Το Σοβιετικό πυρηνικό πρόγραμμα 

Στις 29 Αυγούστου του 1949, οι Σοβιετικοί είχαν δοκιμάσει την πρώτη τους πυρηνική συσκευή, γνωστή ως «Joe-1» στη Δύση. Η δοκιμή είχε γίνει στις απομακρυσμένες στέπες του σημερινού Καζακστάν, χρησιμοποιώντας πληροφορίες που συλλέχθηκαν - σύμφωνα με τους Αμερικάνους - από τη διείσδυση των Ρώσων στο αμερικανικό πρόγραμμα ατομικών όπλων. 

Όπως αναφέρει το BBC, τα επόμενα χρόνια το πυρηνικό πρόγραμμα των Σοβιετικών σημείωσε άλματα, με τη δημιουργία τουλάχιστον 80 συσκευών. Μόνο το 1958, οι σοβιετικοί δοκίμασαν 36 πυρηνικές βόμβες. Ωστόσο, καμία δεν μπορούσε να συγκριθεί με την «Tsar Bomba». 

Η βόμβα του Τσάρου

 

Το Tu-95 έφερε την τεράστια βόμβα από κάτω του. Γιατί ήταν πάρα πολύ μεγάλη για να χωρέσει εντός του αεροσκάφους, εκεί που κανονικά θα κούμπωνε μια βόμβα. Είχε μήκος οκτώ μέτρων, διάμετρο περίπου 2,6 μέτρων και ζύγιζε περισσότερο από 27 τόνους. Έμοιαζε πολύ με τις βόμβες «Little Boy» και «Fat Man» που κατέστρεψαν την Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Η βόμβα έγινε γνωστή με πολλά κωδικά ονόματα όπως Project 27000, Product Code 202, RDS-220 και Kuzinka Mat (Kuzka’s Mother), ωστόσο, σήμερα αναφέρεται ως «Tsar Bomba», δηλαδή η «βόμβα του Τσάρου».

Η βόμβα του Τσάρου δεν ήταν συνηθισμένη πυρηνική βόμβα. Ήταν το αποτέλεσμα μιας πυρετώδους προσπάθειας από τους επιστήμονες της ΕΣΣΔ να δημιουργήσουν το πιο ισχυρό πυρηνικό όπλο του κόσμου, εξαιτίας της επιθυμίας του Νικίτα Χρουτσώφ να κάνει τον κόσμο να τρέμει μπροστά στη δύναμη της σοβιετικής τεχνολογίας. Η βόμβα ήταν κάτι περισσότερο από ένα «τέρας» που δεν χωρούσε ούτε στο μεγαλύτερο αεροσκάφος της ΕΣΣΔ, ήταν ένα καταστροφικό όπλο τελευταίας τεχνολογίας. 

Η δοκιμή του «κτήνους»

Το Tupolev, βαμμένο σε ένα φωτεινό άσπρο - για να μειωθούν οι λάμψεις από τη βόμβα - έφτασε στο στόχο του, το Νόβαγια Ζεμλιά (Νέα Γη), ένα αρχιπέλαγος στον Αρκτικό Ωκεανό βόρεια της Ρωσίας. Ο πιλότος του Tupolev, Αντρέι Ντουρνόφτσεφ, οδήγησε το αεροσκάφος σε έναν κόλπο που χρησιμοποιούνταν ως πεδίο των σοβιετικών δοκιμών, σε ύψος περίπου 10 χιλιομέτρων. Ένα μικρότερο βομβαρδιστικό, Tu-16 πετούσε δίπλα, έτοιμο να τραβήξει βίντεο από τη δοκιμή και να καταγράψει τα δείγματα αέρα στη ζώνη της έκρηξης. 

Προκειμένου να δοθεί στα δυο αεροπλάνα η ευκαιρία να επιβιώσουν - αυτό σε υπολογίστηκε σε πιθανότητες 50% - η βόμβα του Τσάρου αναπτύχθηκε με ένα γιγαντιαίο αλεξίπτωτο που ζύγιζε σχεδόν έναν τόνο. Η βόμβα θα έπεφτε αργά και στη συνέχεια θα εκρήγνυτο σε προκαθορισμένο ύψος (3.940 μ.). Μέχρι τότε τα δυο βομβαρδιστικά θα ήταν σχεδόν 50 χιλιόμετρα μακριά. Αυτή η απόσταση θεωρείτο ότι θα τους έδινε την ευκαιρία να επιβιώσουν της έκρηξης. 

Η βόμβα του Τσάρου πυροδοτήθηκε στις 11:32, ώρα Μόσχας. Η βόμβα δημιούργησε μια μπάλα φωτιάς με πλάτος πέντε μίλια. Πήρε ύψος από τη δύναμη του δικού της κρουστικού κύματος. Θα μπορούσε κανείς να δει τη λάμψη από 1.000 χιλιόμετρα μακριά. Το «μανιτάρι» της βόμβας εκτοξεύτηκε 64 χιλιόμετρα ψηλά, ενώ το «καπέλο» του έφτασε τα 100 χιλιόμετρα από άκρη σε άκρη. Οπτικά ακόμη και από πολύ μεγάλη απόσταση μάλλον θα ήταν ένα θέαμα που θα προκαλούσε δέος. 

Στην περιοχή Νόβαγια Ζεμλιά τα αποτελέσματα ήταν, σύμφωνα με το BBC, καταστροφικά. Στο χωριό Σέβερνι, περίπου 55 χιλιόμετρα από το σημείο μηδέν, τα σπίτια καταστράφηκαν ολοσχερώς. Στις σοβιετικές συνοικίες εκατοντάδες μίλια μακριά από τη ζώνη της έκρηξης, αναφέρθηκαν ζημιές όλων των ειδών, κατέρρευσαν σπίτια, έπεσαν στέγες, θρυμματίστηκαν παράθυρα. Οι ραδιοεπικοινωνίες διακόπηκαν για περισσότερο από μια ώρα. Το Tupolev ήταν τυχερό που επιβίωσε. Το κύμα της έκρηξης από τη βόμβα του Τσάρου ανάγκασε το τεράστιο βομβαρδιστικό να πέσει για τουλάχιστον 1.000 μέτρα πριν ο πιλότος καταφέρει να ανακτήσει τον έλεγχο. 

Ένας σοβιετικός καμεραμάν που είδε την έκρηξη, είπε: «Τα σύννεφα κάτω από το αεροσκάφος και σε μεγάλη απόσταση φωτίστηκαν από την ισχυρή λάμψη. Μια θάλασσα φωτός απλώθηκε από κάτω και ακόμη και τα σύννεφα άρχισαν να λάμπουν και έγιναν διαφανή. Εκείνη τη στιγμή, το αεροσκάφος αναδύθηκε πάνω από δυο στρώματα νέφους και στο κενό από κάτω δημιουργήθηκε μια τεράστια λαμπερή πορτοκαλί μπάλα. Η μπάλα ήταν ισχυρή σαν τον Δία. Σιγά - σιγά άρχισε να ανεβαίνει προς τα πάνω. Μέσα από το πυκνό στρώμα νέφους συνέχισε να μεγαλώνει. Φάνηκε σαν να ρουφά μέσα της ολόκληρη τη Γη. Το θέαμα ήταν απίστευτο, εξωπραγματικό, υπερφυσικό». 

Εξωπραγματική δύναμη 

Η βόμβα του Τσάρου εξαπέλυσε απίστευτη ενέργεια. Τώρα πια έχει ευρέως συμφωνηθεί ότι η ενέργεια ήταν της τάξης των 57 μεγατόνων ή 57 εκατομμυρίων τόνων TNT (δυναμίτιδας). Αυτό σημαίνει ότι ήταν 1.500 φορές μεγαλύτερη από τις βόμβες που έπεσαν σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι και 10 φορές πιο ισχυρή από όλα τα πυρομαχικά που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι αισθητήρες κατέγραψαν το κύμα έκρηξης της βόμβας να κάνει το γύρο της Γης, όχι μια φορά, όχι δυο, αλλά τρεις. 

Μια τέτοια έκρηξη δεν μπορούσε να κρατηθεί μυστική. Ένα αεροσκάφος των ΗΠΑ πετούσε μόλις μερικές δεκάδες χιλιόμετρα μακριά από την έκρηξη. Έφερε μια ειδική συσκευή που υπολογίζει την απόδοση μακρινών πυρηνικών εκρήξεων. Τα δεδομένα από αυτό το αεροσκάφος - με το όνομα Speedlight - χρησιμοποιήθηκαν από τον αμερικανικό πίνακα αξιολογήσεων όπλων των ξένων δυνάμεων για να υπολογιστεί η απόδοση αυτής της δοκιμής. 

Σύντομα ακολούθησε διεθνής καταδίκη, όχι μόνο από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία, αλλά και από Σκανδιναβούς ηγέτες, γείτονες της ΕΣΣΔ, όπως η Σουηδία. Το μόνο καλό στην δοκιμή αυτή ήταν πως επειδή το μανιτάρι δεν ήρθε σε επαφή με τη Γη, υπήρξε μια εκπληκτικά χαμηλή ποσότητα ακτινοβολίας. Αυτό θα μπορούσε να ήταν πολύ διαφορετικό. Αλλά από τις άλλες δυνάμεις εκτιμήθηκε ότι για να αλλάξει ο σχεδιασμός της, ώστε να μπορέσει να συγκρατήσει κάποια από τη δύναμη που θα μπορούσε να εξαπολύσει, σημαίνει ότι η βόμβα του Τσάρου ήταν δυο φορές πιο ισχυρή. 

Ο αρχιτέκτονας Ζαχάρωφ 

Ένας από τους αρχιτέκτονες αυτής της τρομερής βόμβας ήταν ένας σοβιετικός φυσικός, ο Αντρέι Ζαχάρωφ, ένας άνθρωπος που αργότερα εξελίχθηκε σε αντιφρονούντα και βραβεύτηκε με Νόμπελ Ειρήνης, αφού είχε ταχθεί κατά των πυρηνικών όπλων, στη δημιουργία των οποίων είχε συμβάλει. Ήταν βετεράνος του σοβιετικού πυρηνικού προγράμματος από την αρχή και ήταν μέλος της ομάδας που κατασκεύασε μερικές από τις πρώτες ατομικές βόμβες της ΕΣΣΔ.

Ο Ζαχάρωφ άρχισε να ασχολείται με την κατασκευή μιας πολυεπίπεδης συσκευής σχάσης - σύντηξης - διάσπασης, μιας βόμβας που θα δημιουργούσε περισσότερη ενέργεια από τις πυρηνικές διεργασίες στον πυρήνας της. Αυτό περιελάμβανε την περιτύλιξη δευτερίου - είναι ένα σταθερό ισότοπο του υδρογόνου - με ένα στρώμα μη εμπλουτισμένου ουρανίου. Το ουράνιο θα αιχμαλώτιζε νετρόνια από το δευτέριο, όταν αυτό θα αναφλεγόταν και θα άρχιζε να αντιδρά. 

Ο Ζαχάρωφ ονόμασε αυτή την διεργασία «σλόικα» ή αλλιώς «κέικ με στρώσεις». Αυτή η επαναστατική μέθοδος επέτρεψε στην ΕΣΣΔ να κατασκευάσει την πρώτη της βόμβα υδρογόνου, μια συσκευή πολύ πιο ισχυρή από τις μέχρι τότε ατομικές βόμβες. Ο Χρουτσώφ είχε πει στον Ζαχάρωφ να δημιουργήσει μια βόμβα που να είναι πιο ισχυρή από οτιδήποτε άλλο είχε δοκιμαστεί ποτέ μέχρι τότε. 

Ο ανταγωνισμός με τις ΗΠΑ

Η ΕΣΣΔ έπρεπε να δείξει ότι μπορούσε να ξεπεράσει τις ΗΠΑ στον αγώνα των πυρηνικών εξοπλισμών, σύμφωνα με τον Φίλιπ Κόιλ, πρώην επικεφαλής δοκιμών των πυρηνικών όπλων τον ΗΠΑ, επί της προεδρίας του Μπιν Κλίντον. Ο Κόιλ πέρασε 30 χρόνια βοηθώντας στον σχεδιασμό και τον έλεγχο των ατομικών όπλων. «Οι ΗΠΑ ήταν πολύ μπροστά εξαιτίας της δουλειάς που είχαν κάνει για να προετοιμάσουν τις βόμβες για τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Και κατόπιν έκαναν ένα μεγάλο αριθμό δοκιμών στην ατμόσφαιρα πριν οι Ρώσοι κάνουν έστω και μία». 

«Ήμασταν μπροστά και οι Σοβιετικοί προσπαθούσαν να κάνουν κάτι για να πουν στον κόσμο ότι έπρεπε να τους λαμβάνει υπόψη. Η βόμβα του Τσάρου σχεδιάστηκε κατά κύριο λόγο για να αναγκάσει τον κόσμο να θεωρήσει τη Σοβιετική Ένωση ισότιμη», λέει ο Κόιλ.

Οι ανησυχίες 

Ο αρχικός σχεδιασμός - μια βόμβα τριών στρωμάτων, με ουράνιο να χωρίζει τα τρία στάδια - έλεγε ότι η βόμβα θα είχε απόδοση 100 μεγατόνων, δηλαδή 3.000 φορές το μέγεθος των βομβών της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι. Στην ΕΣΣΔ είχαν ήδη δοκιμάσει μεγάλες συσκευές στην ατμόσφαιρα αλλά η βόμβα αυτή θα ήταν πολύ, πολύ μεγαλύτερη. Μερικοί επιστήμονες μάλιστα άρχισαν να πιστεύουν ότι ήταν υπερβολικά μεγάλη. Με μια βόμβα τέτοιων διαστάσεων, δεν θα υπήρχε καμιά εγγύηση ότι μετά την έκρηξη το βόρειο τμήμα της ΕΣΣΔ δεν θα καλυπτόταν με ένα τεράστιο ραδιενεργό σύννεφο. 

Αυτό ήταν ιδιαίτερα ανησυχητικό για τον Ζαχάρωφ, λέει ο Φρανκ Φον Χίπελ, φυσικός και επικεφαλής του τμήματος Δημοσίων και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου του Πρίνστον. «Ανησυχούσε πραγματικά για την ποσότητα της ραδιενέργειας που θα δημιουργούσε», λέει ο Χίπελ και προσθέτει: «και για τα γενετικά αποτελέσματα που θα μπορούσε αυτή να έχει στις μελλοντικές γενιές. Ήταν η αρχή της αλλαγής του Ζαχάρωφ που από σχεδιαστής βόμβας έγινε πολέμιος».  

Η βόμβα δοκιμάστηκε… μισή 

Πριν η βόμβα τελικά δοκιμαστεί τα στρώματα ουρανίου που θα τη βοηθούσαν να επιτύχει την τεράστια απόδοσή της, αντικαταστάθηκαν με στρώματα μολύβδου, τα οποία μείωσαν την ένταση της πυρηνικής αντίδρασης. Οι σοβιετικοί είχαν φτιάξει ένα τόσο ισχυρό όπλο που δεν ήθελαν να το δοκιμάσουν με τις πραγματικές, πλήρεις δυνατότητές του. Κι αυτό ήταν μόνο ένα από τα προβλήματα με αυτήν την καταστροφική βόμβα. 

Τα βομβαρδιστικά Tu-95 που κατασκευάστηκαν για να μεταφέρουν τα πυρηνικά όπλα της Σοβιετικής Ένωσης ήταν σχεδιασμένα για να μεταφέρουν πολύ ελαφρύτερα όπλα. Η βόμβα του Τσάρου ήταν τόσο μεγάλη που δεν μπορούσε να τοποθετηθεί πάνω σε βλήμα και τόσο βαριά ώστε τα αεροσκάφη δεν μπορούσαν να τη μεταφέρουν μέχρι το στόχο. Δεν θα είχαν αρκετά καύσιμα. Και αν η βόμβα ήταν τόσο ισχυρή όσο προβλεπόταν, το αεροσκάφος που θα τη μετέφερε θα πήγαινε σε μια αποστολή χωρίς γυρισμό.  

Ακόμη κι όταν πρόκειται για πυρηνικά όπλα, μπορούμε να μιλήσουμε για κάτι που παραείναι ισχυρό, λέει ο Κόιλ, ο οποίος πλέον είναι ηγετικό στέλεχος του Κέντρου Ελέγχου και Μη Διάδοσης Όπλων, ένα think tank με έδρα την Ουάσιγκτον. «Είναι δύσκολο να βρεθεί μια χρήση για ένα τέτοιο όπλο εκτός αν θέλετε να ισοπεδώσετε πολύ μεγάλες πόλεις. Πολύ απλά αυτή η βόμβα ήταν πολύ μεγάλη για να χρησιμοποιηθεί».  

 

Εκεί που η κλιματική αλλαγή αφήνει λιμάνια χωρίς νερό

Μιλώντας για την κλιματική αλλαγή και την υπερθέρμανση του πλανήτη, συνήθως το μυαλό μας πηγαίνει στο λιώσιμο των πάγων και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας που με τη σειρά της απειλεί νησιά και παραθαλάσσιες περιοχές με πλημμύρες. Όμως υπάρχει και το αντίστροφο φαινόμενο, που είναι εξίσου τρομακτικό: η γρήγορα συντελούμενη μείωση της στάθμης σε μεγάλες λίμνες χωρίς σημαντικές απορροές, των οποίων η ισορροπία συνδέεται άρρηκτα με την εξάτμιση κι άρα... τη θερμοκρασία. Η μεγαλύτερη από αυτές τις μεγάλες λίμνες είναι η Κασπία Θάλασσα, της οποίας κάποια λιμάνια φαίνεται ότι θα μείνουν χωρίς νερό, πριν ακόμα τελειώσει ο 21ος αιώνας.

 

Είναι η μεγαλύτερη λίμνη του κόσμου, κι όμως τη λέμε «Κασπία Θάλασσα» εξαιτίας της σχετικής αλμυρότητας του νερού της. Η έκτασή της είναι πάνω από 386.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, περίπου τρεις φορές η Ελλάδα. Οι βόρειες και βορειοδυτικές ακτές βρέχονται από τη Ρωσία, στα ανατολικά της κείτονται οι στέπες του Καζακστάν και του Τουρκμενιστάν, στο νότο βρίσκεται το Ιράν και στα νοτιοδυτικά το ευρωπαϊκό κράτος του Αζερμπαϊτζάν. Από τη μείωση της στάθμης του νερού πλήττονται κυρίως οι βόρειες ρώσικες ακτές και οι νοτιοανατολικές που ανήκουν στο Τουρκμενιστάν.

 

Καθώς η θερμοκρασία του αέρα πάνω από την επιφάνειά της Κασπίας αυξάνεται, οι ποσότητες νερού που εξατμίζονται αυξάνονται επίσης. Παράλληλα οι βροχοπτώσεις-χιονοπτώσεις μειώνονται. Έτσι, ακόμα και αν η εισροή από τον μεγάλο ποταμό Βόλγα αυξηθεί, δεν αρκεί για την αποκατάσταση της ισορροπίας. Η στάθμη πέφτει.

 

Μια «Πορτογαλία» έως μια «Ελλάδα» θάλασσας χωρίς νερό

 

Οι ειδικοί υπολογίζουν ότι με μεσαίες έως υψηλές εκπομπές άνθρακα, η στάθμη της Κασπίας θα υποχωρήσει από εννέα ως δεκαοκτώ μέτρα, μέχρι το τέλος του αιώνα. Στο σενάριο των εννέα μέτρων, η επιφάνεια του νερού θα μειωθεί κατά 23%, δηλαδή θα προκύψει «νέα στεριά» συνολικής έκτασης ίσης περίπου με αυτή της Πορτογαλίας. Στο σενάριο των δεκαοκτώ, η μείωση της επιφάνειας θα φτάσει το 34%, δηλαδή το ένα τρίτο της «σημερινής» Κασπίας θα μείνει άμμος. Περίπου μια Ελλάδα.

 

 

«Φανταστείτε ότι βρίσκεστε στην ακτή και κοιτάτε τη θάλασσα. Μπροστά σας 100 μέτρα στείρας άμμου που μοιάζει με παραλία την ώρα της άμπωτης, με μικρά κύματα στο βάθος. Μόνο που δεν υπάρχει παλίρροια». Έτσι ξεκινά το σχετικό άρθρο του ιστότοπου The Conversation, με τους συντάκτες του να παρατηρούν το φαινόμενο από το μικρό λιμάνι του Λιμάν, στο ανατολικό Αζερμπαϊτζάν.

 

Στο ίδιο άρθρο μαθαίνουμε ότι η επιφάνεια της Κασπίας μειώνεται ήδη κατά 7cm κάθε χρόνο, με αυξητική τάση. «Οι παραθαλάσσιες χώρες παγκοσμίως προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την αύξηση της στάθμης της θάλασσας κατά περίπου ένα μέτρο μέχρι το τέλος του αιώνα. Η αντίστοιχη μείωση στην Κασπία θα έχει συντελεστεί μέσα σε μια δεκαετία», σημειώνουν οι συντάκτες.

 

Το φαινόμενο δημιουργεί τεράστιες δυσκολίες στην ανθρώπινη δραστηριότητα. Η μείωση της στάθμης του νερού θα επηρεάσει μικρούς ποταμούς και τα δέλτα στην περίμετρο της Κασπίας. Πεδιάδες που κάποτε ήταν γόνιμες σταδιακά γίνονται πολύ ξηρές για τις υγρές καλλιέργειες καρπουζιού και ρυζιού.

 

Κι ύστερα, είναι τα λιμάνια. «Σε κάποιες περιοχές η ακτογραμμή θα αποσύρεται εκατοντάδες μέτρα κάθε χρόνο. Μπορείτε να φανταστείτε να κατασκευάζονται καινούριες προβλήτες και λιμάνια τόσο γρήγορα; Τη στιγμή που θα είναι έτοιμα, το νερό θα έχει τραβηχτεί χιλιόμετρα μακριά. Παράκτιοι περίπατοι θα μείνουν στη στεριά. Οι παραλίες του σήμερα θα είναι είναι οι αμμόλοφοι που θα έχουν ξεμείνει στις στείρες πεδιάδες του αύριο» παρατηρούν.

 

 

Η «Κασπία φώκια» σε κίνδυνο

 

Πολύ σημαντικές θα είναι οι συνέπειες και στη βιοποικιλότητα της Κασπίας. Σε σχετικό άρθρο του ιστότοπου nature, όπου επιστήμονες απευθύνουν κάλεσμα σε δράση για την ανάσχεση του φαινομένου, υπογραμμίζεται ότι «η προβλεπόμενη μείωση της στάθμης της Κασπίας Θάλασσας σε συνδυασμό με την απώλεια της υψηλής παραγωγικότητας και εποχιακά καλυμμένης από πάγο βόρειας υφαλοκρηπίδας θα επηρεάσει σοβαρά αυτό το μοναδικό οικοσύστημα. Το τελευταίο βρίσκεται ήδη υπό τεράστια πίεση εξαιτίας της μόλυνσης, της υπερ-εκμετάλλευσης και την εισαγωγή επιθετικών ειδών. Η μείωση της έκτασης νερού-πάγου θα επηρεάσει τα πορώδη εδάφη στα οποία ζει η υπό εξαφάνιση Κασπία φώκια».

 

Όμως πέρα από αυτό το σπάνιο είδος φώκιας, οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και για άλλα είδη. «Η εξαφάνιση του νερού από την υφαλοκρηπίδα θα στερήσει από την Κασπία Θάλασσα «κατοίκους» των ρηχών νερών που αποτελούν κύριες πηγές τροφής, (όπως ψάρια, αποδημητικά πουλιά και την ενδημική φώκια) και παρέχουν εδάφη εκκόλαψης για ντόπια και ενδημικά είδη ψαριών όπως οι υπό εξαφάνιση οξύρρυγχοι. Επιπλέον επισημαίνεται ότι από τη μείωση της στάθμης του νερού θα επηρεαστούν ακόμα και τα οικοσυστήματα των βαθιών λεκανών της Κασπίας που προφανώς θα παραμείνουν μέσα στο νερό, καθώς θα αλλάξει η περιεκτικότητα σε οξυγόνο.

 

Πώς μπορεί να αλλάξει το εμπόριο αλλά και οι διακρατικές σχέσεις

 

Τέσσερις οικονομικοί κλάδοι θα επηρεαστούν: υπηρεσίες τροφοδοσίας εξαιτίας των αλλαγών στα οικοσυστήματα που αναφέρθηκε παραπάνω, υποστηρικτικές υπηρεσίες όπως η κυκλική οικονομία, υπηρεσίες μεταφοράς νερού σε ξηρές περιοχές και πολιτιστικές δραστηριότητες που συνδέονται με την αναψυχή και τον τουρισμό. «Καθώς οι ζωές και η ασφάλεια της τροφής για εκατομμύρια ανθρώπους εξαρτάται από την Κασπία Θάλασσα, μια πιθανή απώλεια αυτών των υπηρεσιών θα έχει δραματικές κοινωνικο-οικονομικές συνέπειες και ίσως πυροδοτήσει τοπικές και περιφερειακές συγκρούσεις σε μια περιοχή με πολλά έθνη όπου ήδη υπάρχουν εντάσεις», σημειώνεται στο άρθρο του nature.

 

Καθώς η Κασπία είναι σημαντικό εμπορικό πέρασμα χώρος εμπορίου, συνέπειες φαίνεται ότι θα υπάρξουν και σε αυτό το πεδίο. Πλωτοί εμπορικοί δρόμοι που ξεκινούν από τη Βαλτική Θάλασσα και τον βόρειο παγωμένο Ωκεανό και φτάνουν στην Κασπία κατά μήκος του ποταμού Βόλγα ενδεχομένως να μη κλείνουν από άμμο. Η κατασκευή λιμανιών θα είναι μια χαοτική διαδικασία. Και καθώς το υπέδαφος της περιοχής είναι γεμάτο με πετρέλαιο, η αλλαγή στη γεωγραφία της Κασπίας ίσως αλλάξει και τις αξιώσεις των πέντε κρατών που έχουν νερά της Κασπίας στην ζώνη κυριαρχίας τους. Παρόμοιο πρόβλημα θα δημιουργηθεί και με τις ζώνες αλιείας.

 

Ανάγκη για ευαισθητοποίηση και δράση

 

Η επιβράδυνση του ίδιου του φαινομένου ταυτίζεται με την επιβράδυνση της κλιματικής αλλαγής. Ο περιορισμός των συνεπειών ωστόσο, όπως προκύπτει από τα δύο άρθρα, θα μπορούσε να επιτευχθεί σε ένα βαθμό αν η συνεννόηση μεταξύ των εμπλεκόμενων κρατών ήταν σε καλό επίπεδο.

 

«Η κατάσταση απαιτεί δράση αλλά οι πιθανότητες είναι περιορισμένες», γράφουν οι συντάκτες του Conversation. Τα αυξανόμενα επίπεδα εκπομπών CO₂ μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με συμφωνίες σε παγκόσμιο επίπεδο. Στα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης, για να αντιμετωπιστεί η μείωση της στάθμης της λίμνης Αράλης είχε προταθεί μεγάλης κλίμακας μεταφορά υδάτων από τους ποταμούς της Σιβηρίας. Όμως τόσο μεγάλα έργα, όπως θα μπορούσε να είναι για την Κασπία η δημιουργία ενός καναλιού από τη Μαύρη Θάλασσα, πάνε μαζί με τεράστιους οικολογικούς και γεωπολιτικούς κινδύνους». 

Χάθηκαν 28 τρις κυβικά μέτρα πάγου από την επιφάνεια της γης

Συνολικά, 28 τρισεκατομμύρια τόνοι πάγου έχουν εξαφανιστεί από την επιφάνεια της Γης από το 1994. Αυτό είναι αρνητικό συμπέρασμα πολυετών ερευνών βρετανών επιστημόνων από τα Πανεπιστήμια του Λιντς και του Εδιμβούργου, οι οποίοι τα τελευταία χρόνια έχουν προχωρήσει σε μια σειρά δορυφορικών ερευνών στον Βόρειο και το Νότιο Πόλο, τα βουνά και τους παγετώνες του πλανήτη για να μετρήσουν πόσο χαμένη κάλυψη πάγου λόγω της παγκόσμιας θέρμανσης προκαλείται από την αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Οι επιστήμονες περιγράφουν το επίπεδο της απώλειας πάγου ως «συγκλονιστικό» και προειδοποιούν ότι η ανάλυσή τους δείχνει ότι η στάθμη της θάλασσας αυξάνεται, που προκαλείται από την τήξη των παγετώνων και των φύλλων πάγου, θα μπορούσε να φτάσει ένα μέτρο μέχρι το τέλος του αιώνα.

«Για να το θέσουμε αυτό στο πλαίσιο, κάθε εκατοστό της αύξησης της στάθμης της θάλασσας σημαίνει ότι περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι θα εκτοπιστούν από τις χαμηλές πατρίδες τους», δήλωσε ο καθηγητής Andy Shepherd, διευθυντής του Κέντρου για την Πολική Παρατήρηση και Μοντελοποίηση του Πανεπιστημίου του Leeds.

Οι επιστήμονες προειδοποιούν επίσης ότι η τήξη του πάγου σε αυτές τις ποσότητες μειώνει τώρα σοβαρά την ικανότητα του πλανήτη να αντανακλά την ηλιακή ακτινοβολία πίσω στο διάστημα.

 Ο λευκός πάγος εξαφανίζεται και η σκοτεινή θάλασσα ή το έδαφος εκτίθεται κάτω από αυτό απορροφά όλο και περισσότερη θερμότητα, αυξάνοντας περαιτέρω την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Επιπλέον, η έκχυση κρύου γλυκού νερού από την τήξη των παγετώνων και των φύλλων πάγου προκαλεί σημαντικές διαταραχές στη βιολογική υγεία των αρκτικών και της Ανταρκτικής, ενώ η απώλεια παγετώνων σε οροσειρές απειλεί να εξαφανίσει πηγές γλυκού νερού από τις οποίες εξαρτώνται οι τοπικές κοινότητες.

«Στο παρελθόν οι ερευνητές έχουν μελετήσει μεμονωμένες περιοχές - όπως η Ανταρκτική ή η Γροιλανδία - όπου λιώνει ο πάγος. Αλλά αυτή είναι η πρώτη φορά που κάποιος κοίταξε όλο τον πάγο που εξαφανίζεται από ολόκληρο τον πλανήτη », δήλωσε ο Shepherd. «Αυτό που βρήκαμε μας εντυπωσίασε». Το επίπεδο της απώλειας πάγου που αποκαλύφθηκε από την ομάδα ταιριάζει με τις προβλέψεις χειρότερου σεναρίου που περιγράφονται από τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), πρόσθεσε.

Πηγή: naftemporiki.gr, με πληροφορίες απο τον Observer.co.uk