Οι διδακτορικές διατριβές των Ελλήνων
επιστημόνων, ένα πολύτιμο αρχείο και μια σημαντική πηγή γνώσης,
βρίσκονται συγκεντρωμένες στον ανανεωμένο δικτυακό τόπο didaktorika.gr,
με νέες δυνατότητες αναζήτησης, πλοήγησης και πρόσβασης στο πλήρες
περιεχόμενο. Πρόκειται για την ηλεκτρονική στέγη του Εθνικού Αρχείου
Διδακτορικών Διατριβών (ΕΑΔΔ), του οποίου την ευθύνη συγκρότησης και
διατήρησης έχει το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ).
Όπως περιγράφει το ΕΚΤ, στο αποθετήριο του ΕΑΔΔ περιλαμβάνονται
περισσότερες από 29.000 βιβλιογραφικές εγγραφές διατριβών, συστηματικά
τεκμηριωμένες (με στοιχεία όπως τίτλος, περίληψη, συγγραφέας,
επιστημονικό πεδίο, εκπαιδευτικό ίδρυμα, μέλη επιτροπής, έτος απονομής
του διδακτορικού τίτλου, λέξεις-κλειδιά, χώρα, γλώσσα). Οι χρήστες
μπορούν να αναζητήσουν το υλικό που τους ενδιαφέρει, χρησιμοποιώντας
πολλαπλά φίλτρα, και να πλοηγηθούν με εύκολο τρόπο στα επιμέρους πεδία:
επιστημονικό πεδίο, ίδρυμα, συγγραφέας, χώρα, γλώσσα, ημερομηνία.
- Για περισσότερες από 20.500 διατριβές παρέχεται η πρόσβαση στο
πλήρες κείμενο της διατριβής - το ΕΑΔΔ περιλαμβάνει σήμερα 4.500.000
ψηφιοποιημένες σελίδες, ένας αριθμός που διαρκώς αυξάνεται.
Εκτός από τη δυνατότητα ξεφυλλίσματος και εκτύπωσης ανά σελίδα, οι
χρήστες μπορούν πλέον να αποθηκεύσουν τη διατριβή σε μορφή αρχείου pdf,
μετά από την εγγραφή τους στο αποθετήριο και την αποδοχή των σχετικών
όρων χρήσης (για προσωπική, μη εμπορική χρήση ή για
εκπαιδευτικούς/ερευνητικούς σκοπούς).
Οι εγγεγραμμένοι χρήστες μπορούν, επίσης, να παραγγείλουν online μια
διατριβή σε έντυπη μορφή ή σε CD/DVD, ή να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους
για την ψηφιοποίηση/ανάρτηση του πλήρους κειμένου μιας διατριβής που
δεν διατίθεται διαδικτυακά. Επίσης, στο νέο διαδικτυακό περιβάλλον
λειτουργεί το Κέντρο Ηλεκτρονικής Υποστήριξης Χρηστών ΕΑΔΔ (
http://helpdesk.didaktorika.gr),
που παρέχει τη δυνατότητα για ηλεκτρονική υποβολή και απάντηση
αιτημάτων, και πρόσβαση σε Συχνές Ερωτήσεις και Χρήσιμα Αρχεία.
Το Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών (ΕΑΔΔ), μια υπηρεσία του Εθνικού
Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), συγκεντρώνει τις διδακτορικές διατριβές που
έχουν εκπονηθεί στα ελληνικά πανεπιστήμια από Έλληνες και ξένους
διδάκτορες, και σε πανεπιστήμια του εξωτερικού από Έλληνες διδάκτορες
(αναγνωρισμένες από το ΔΟΑΤΑΠ).
Το ΕΚΤ, βάσει νόμου, είναι από το 1985 ο υπεύθυνος φορέας για την τήρηση
του Εθνικού Αρχείου Διδακτορικών Διατριβών. Το μεγαλύτερο ποσοστό των
διατριβών που περιλαμβάνονται στο ΕΑΔΔ έχει εκπονηθεί από το 1985 και
μετά, ενώ ένα μικρό ποσοστό διατριβών (περίπου 6%) αφορά την περίοδο
1932 -1985. Το έντυπο αρχείο περισσότερων από 30.000 διδακτορικών
διατριβών διατηρείται στη Βιβλιοθήκη Επιστήμης και Τεχνολογίας του ΕΚΤ
στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών.
Το ΕΑΔΔ αποτελεί ένα σημαντικό απόθεμα επιστημονικής γνώσης και το ΕΚΤ
αξιοποιεί όλες τις δυνατότητες των νέων Τεχνολογιών Πληροφορίας και
Επικοινωνίας για την ελεύθερη διάθεση του στην επιστημονική κοινότητα
και την κοινωνία. Συγκεκριμένα, το ΕΚΤ μετέφερε το Εθνικό Αρχείο
Διδακτορικών Διατριβών, παράλληλα με μαζικές ψηφιοποιήσεις των
παλαιότερων διατριβών, σε υποδομή ηλεκτρονικού αποθετηρίου, με αυξημένη
λειτουργικότητα και υπηρεσίες.
Έτσι εξασφαλίζεται η αναζήτηση, η ανάκτηση και η μακροχρόνια διατήρηση
των διατριβών, καθώς και η διαλειτουργικότητα με διεθνή αποθετήρια.
Παράλληλα, αυξάνεται η ευκολία εντοπισμού των διατριβών, αφού η
ενσωμάτωση τους στο ΕΑΔΔ τις καθιστά αναζητήσιμες από μηχανές αναζήτησης
(π.χ. Google). Επιπλέον, κάθε διατριβή που καταχωρείται στο αποθετήριο
ΕΑΔΔ αποκτά μια μόνιμη διεύθυνση (URL), ενώ εξασφαλίζεται η μακροχρόνια
διατήρηση του ψηφιακού αντικειμένου και η διαχρονική παρουσίαση και
προβολή του έργου.
Το ΕΚΤ συμμετέχει ενεργά στο διεθνές δίκτυο DART-Europe, μια συνεργασία
μεταξύ ερευνητικών βιβλιοθηκών και κοινοπραξιών βιβλιοθηκών ανά την
Ευρώπη, με σκοπό τη βελτίωση της πρόσβασης στις ευρωπαϊκές διδακτορικές
διατριβές. Έτσι, διαθέτει τις ελληνικές διδακτορικές διατριβές στην
ευρωπαϊκή πύλη DART (
www.dart-europe.eu),
η οποία παρέχει ανοικτή πρόσβαση σε περισσότερες από 400.000
διδακτορικές διατριβές από 27 ευρωπαϊκές χώρες, μέσα από ένα ενιαίο
περιβάλλον αναζήτησης και πλοήγησης.
Ενισχύοντας τον ερευνητή: Οφέλη από τη διάθεση μιας διατριβής στο ΕΑΔΔ
Η ανοικτή πρόσβαση στην επιστημονική γνώση αποτελεί κεντρικό πυλώνα του
Ευρωπαϊκού Ψηφιακού Θεματολογίου με ορίζοντα το 2020, κυρίαρχη τάση στη
διεθνή επιστημονική κοινότητα και βασικό όρο ανάπτυξης σύμφωνα με τις
εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές για την επιστημονική και πολιτιστική
γνώση και παραγωγή.
Το ΕΚΤ, εκπληρώνοντας τον θεσμικό του ρόλο, δημιουργεί την υποδομή για
τη συγκέντρωση, τεκμηρίωση και διάθεση έγκριτου επιστημονικού και
πολιτιστικού περιεχομένου στην ελληνική και διεθνή επιστημονική
κοινότητα. Βασικό σημείο της δράσης αυτής του ΕΚΤ αποτελεί και το Εθνικό
Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών (ΕΑΔΔ). Οι βασικές αρχές που διαμορφώνουν
την πολιτική διάθεσης του περιεχομένου του ΕΑΔΔ είναι: η προάσπιση και
ενίσχυση της ανοικτής πρόσβασης στην ερευνητική γνώση και παραγωγή, και η
ενίσχυση των νέων ερευνητών στην προσπάθειά τους να καταστήσουν το έργο
τους γνωστό και προσβάσιμο στην ελληνική και διεθνή επιστημονική
κοινότητα, αλλά και το ευρύ κοινό.
Η ανοικτή διάθεση των διδακτορικών διατριβών από την κεντρική, έγκυρη,
αξιόπιστη διαδικτυακή υπηρεσία του ΕΑΔΔ έχει αδιαμφισβήτητα οφέλη για
τους ίδιους τους διδάκτορες, την ερευνητική κοινότητα και το ευρύ κοινό.
Το ΕΑΔΔ αποτελεί την πύλη για την προβολή των αποτελεσμάτων πρωτότυπης
επιστημονικής έρευνας, αλλά και την αξιοποίηση και επανάχρησή τους.
Έτσι, για τον ερευνητή που καταθέτει τη διατριβή του, το ΕΑΔΔ αποτελεί
σημείο διαχρονικής προβολής και διάδοσης της εργασίας, αυξάνοντας τις
πιθανές παραπομπές και τη διεθνή αναγνώριση της.
Λαμβάνοντας, μάλιστα, υπόψη, ότι η κάθε διδακτορική διατριβή αποτελεί
ένα από τα πρώτα κείμενα με τα οποία ένας ερευνητής γίνεται γνωστός στην
ακαδημαϊκή κοινότητα, γίνεται αντιληπτή η ιδιαίτερη σημασία που έχει η
σωστή απόθεση, τεκμηρίωση και διάθεση της διατριβής για μεταγενέστερη
εξέλιξη του νέου ερευνητή. Παράλληλα, οι διαδικασίες αυτές εξασφαλίζουν
διαφάνεια στη διεξαγωγή της έρευνας, ενώ συντελούν στην αποτροπή της
λογοκλοπής. Στον δικτυακό τόπο του ΕΑΔΔ μπορεί κάποιος να βρει
αναλυτικές πληροφορίες, τόσο για τις διαδικασίες κατάθεσης όσο και για
τα πολλαπλά οφέλη που απορρέουν από τη διαδικασία κατάθεσης των
διατριβών.
Η ανανεωμένη έκδοση του Αποθετηρίου του Εθνικού Αρχείου Διδακτορικών
Διατριβών αναπτύσσεται στο πλαίσιο του έργου "Εθνικό Πληροφοριακό
Σύστημα Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΠΣΕΤ)-Κοινωνικά Δίκτυα και Περιεχόμενο
Παραγόμενο από Χρήστες", (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα "Ψηφιακή Σύγκλιση",
ΕΣΠΑ, με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της ΕΕ-Ευρωπαϊκό Ταμείο
Περιφερειακής Ανάπτυξης) (www.epset.gr), που αποτελεί το κύριο
αναπτυξιακό έργο του ΕΚΤ.
