Ανάμεσα στους Γερμανούς ναζιστές που αξιοποίησαν οι Αμερικανοί, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν ο διαβόητος μηχανικός Βέρνερ φον Μπράουν, ο άνθρωπος που προσέφερε στον Χίτλερ τον πρώτο μεγάλου βεληνεκούς βαλλιστικό πύραυλο (V-2) για να ισοπεδώσει συμμαχικές πόλεις. Όταν ο Μπράουν μεταγράφηκε στις ΗΠΑ είχε μια άλλη ιδέα: να μετακινούνται αστραπιαία αμερικανικά στρατεύματα μέσω διαστημικών πυραύλων! Μήπως, 65 χρόνια μετά, το τρομακτικό όραμά του «μπαίνει» σε τροχιά εφαρμογής;
Πέρασε μια δεκαετία από τότε που οι Αμερικανοί συγκλονίστηκαν από το θάνατο του Αμερικανού πρέσβη στη Λιβύη και τριών στελεχών της CIA, μετά από επίθεση της Αλ Κάιντα στη Βεγγάζη το 2012.
Όταν το 2017 καταδικάστηκε σε 19 χρόνια κάθειρξη ο ένοχος Λίβυος -που είχε συλληφθεί στην πατρίδα του και δικάστηκε στις ΗΠΑ- η εισαγγελέας Τζέσι Λιού δήλωσε πως «η ποινή αυτή αποτελεί υπενθύμιση ότι η ασφάλεια των Αμερικανών […] θα είναι πάντα προτεραιότητά μας» προειδοποιώντας πως «αν διαπράξετε μια τρομοκρατική ενέργεια, θα σας βρούμε και θα αποδώσουμε δικαιοσύνη». Φαίνεται όμως ότι οι Αμερικανοί δεν αρκούνται στην «ανταπόδοση» με δικαιοσύνη αλλά επιστρατεύουν το… διάστημα.
Όπως αποκαλύπτει το The Intercept, το αμερικανικό Πεντάγωνο οραματίζεται οι πύραυλοι, που κατασκευάζει η εταιρεία πυραύλων SpaceX του Ίλον Μασκ, να αξιοποιηθούν για τη δημιουργία μιας «δύναμης ταχείας επέμβασης» για να αποτρέψει μια νέα «Βεγγάζη».
Ήδη από τον Οκτώβριο του 2020, η Διοίκηση Μεταφορών του υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ (USTRANSCOM), επιφορτισμένη από το 1987 με την ταχεία μεταφορά φορτίων, ανακοίνωσε τη συνεργασία της με την SpaceX για να καθορίσει τη σκοπιμότητα ταχείας εκτόξευσης προμηθειών στο διάστημα και τούμπαλιν, αντί των πτήσεων. Η SpaceX ήδη εκτοξεύει αμερικανικούς στρατιωτικούς δορυφόρους και ενισχύει τις ουκρανικές επικοινωνίες.
Ωστόσο, σε έκθεση του 2021 κατόπιν συνεργασίας USTRANSCOM και SpaceX, που φέρνει στο φως το Intercept, αναφέρεται σε ειδικό σημείο με τίτλο «Υποστήριξη της Πρεσβείας» και η ευφάνταστη χρήση των πυραύλων (Starhips). Εξετάζει δηλαδή τη δυνατότητα αποστολής, πέραν ειρηνικών εφοδίων, και μιας «μονάδας ταχείας επέμβασης» σε στιγμές κρίσης σε περιοχές που υπάρχουν αμερικανικές αποστολές, πρεσβείες ή εγκαταστάσεις όπως στην Αφρική.
Το σκεπτικό είναι πως και μόνο η δυνατότητα χρήσης ενός Starship, σημειώνει το έγγραφο, «θα μπορούσε να αποτρέψει επιθετικές ενέργειες προς τις ΗΠΑ από μη κρατικούς δρώντες» όπως συνέβη στη Βεγγάζη το 2012. Το Πεντάγωνο κάνει νύξη για πιθανή μεταφορά απροσδιόριστου «προσωπικού» μέσω αυτών των σύντομων διαστημικών διαδρομών το οποίο θα προσγειώνεται αστραπιαία με έναν πύραυλο.
Είναι πρακτικά δυνατό;
Ο εκπρόσωπος της USTRANSCOM John Ross απαντώντας στο The Intercept, τονίζει ότι «το ενδιαφέρον για την ανάπτυξη [των πυραύλων αυτών] έχει διερευνητικό χαρακτήρα και η προσπάθειά μας να κατανοήσουμε τι μπορεί να είναι εφικτό είναι γιατί έχουμε συνάψει συμφωνίες συνεργασίας έρευνας και ανάπτυξης όπως αυτή που αναφέρετε». Η Διοίκηση προσθέτει επίσης ότι «η ταχύτητα της διαστημικής μεταφοράς υπόσχεται τη δυνατότητα να προσφέρει περισσότερες επιλογές και μεγαλύτερο χώρο αποφάσεων για τους ηγέτες και περισσότερα διλήμματα για τους αντιπάλους».
Κατά τον Ross, οι πύραυλοι αυτοί ενδεχομένως να είναι εφικτοί μέσα στα επόμενα 5-10 χρόνια ενώ μετά από τέσσερις αποτυχημένες δοκιμές, τελικά τον Μάιο του 2021 πραγματοποιήθηκε η πρώτη επιτυχής προσγείωση.
Επιστημονική φαντασία
Πάντως, ειδικοί εκφράζουν όχι μόνο επιφυλάξεις αλλά και σαρκάζουν το εγχείρημα. Ο ερευνητής στο Ινστιτούτο Quincy που ειδικεύεται στην αμερικανική αμυντική βιομηχανία, Γουίλιαμ Χάρτουνγκ, θυμίζει το ιστορικό του Πενταγώνου στα «όπλα φαντασίας» που βασίζονται στο διάστημα, όπως η «Πόλεμος των Άστρων» τα οποία αν και περίτεχνα όπλα, απορροφούν τεράστιους προϋπολογισμούς δίχως πρακτική αξία.
«Τι θα κάνουν, θα σταματήσουν την επόμενη "Βεγγάζη" στέλνοντας ανθρώπους στο διάστημα;» αναρωτιέται ο Χάρτουνγκ αμφισβητώντας τον βαθμό στον οποίο μια δύναμη ταχείας αντίδρασης βασισμένη σε πυραύλους θα είχε νόημα ακόμα κι αν ήταν δυνατή.
«Αν ένας όχλος επιτεθεί σε μια πρεσβεία και αυτή στη συνέχεια τηλεφωνήσει στο εύχρηστο διαστημόπλοιό του SpaceX, θα χρειαστεί ακόμα λίγος χρόνος για να φτάσει εκεί. Είναι σαν κάποιος να πιστεύει ότι θα ήταν πολύ ωραίο να κάνει πράγματα στο διάστημα, αλλά δεν έχει σκεφτεί τις πρακτικές συνέπειες».
«Κατά την ταπεινή μου άποψη, είναι απίθανο να μπορέσουν να απομακρύνουν γρήγορα κάποιον μέσω πυραύλου», λέει η Κέιτλιν Τζόνσον, αναπληρώτρια διευθύντρια του Προγράμματος Αεροδιαστημικής Ασφάλειας του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών. Η Τζόνσον επεσήμανε ότι ακόμα κι αν η τεχνολογία ήταν βάσιμη, τίθεται το ερώτημα, που θα προσγειωθεί ένας τεράστιος πύραυλος 50 μέτρων, που είναι ο μεγαλύτερος στον κόσμο. «Αν είναι σε πόλη, δεν θα μπορούν να τον προσγειώσουν δίπλα στην πρεσβεία».
Η Τζόνσον, θεωρεί πως στην υποθετική αποστολή διάσωσης της πρεσβείας, εξακολουθούν να παραμένουν προβλήματα υλικοτεχνικής υποστήριξης από τη στιγμή που θα επιβιβαστούν τα στρατεύματα στο όχημα, μέχρι που θα προσγειωθούν και τον τρόπο αναχώρησης από το σημείο προσγείωσης στη βάση/πρεσβεία. Η ίδια υπογραμμίζει ότι το όπλο αυτό «δεν έχει δοκιμαστεί και κατά τη γνώμη της είναι λίγο επιστημονικής φαντασίας».
Υπάρχουν νομικοί περιορισμοί;
Ένα επιπλέον πρόβλημα που θέτει το ίδιο το αμερικανικό έγγραφο είναι εάν επιτρέψουν άλλες χώρες σε πυραύλους SpaceX να προσγειώνονται από το διάστημα στο έδαφός τους. Το έγγραφο της USTRANSCOM παραδέχεται ότι οι συνθήκες της εποχής του Ψυχρού Πολέμου που διέπουν τη χρήση του διαστήματος βοηθούν ελάχιστα στο εάν ένα αμερικανικός πύραυλος θα μπορούσε να παρακάμψει τις ανησυχίες ενός κράτους για τον εναέριο χώρο του.
Σύμφωνα με την έκθεση παραμένει ασαφές εάν και πώς τα σκάφη αυτά υπόκεινται σε καθιερωμένους κανονισμούς του Αεροπορικού Δικαίου. «Επιπλέον, η έλλειψη νομικού πλαισίου για τα όρια μεταξύ αέρα και διαστήματος δημιουργεί ένα ζήτημα για το πού τελειώνει η εφαρμογή του Αεροπορικού Δίκαιου και πού αρχίζει το δίκαιο του διαστήματος». Το έγγραφο υπονοεί ότι μέρος της δέσμευσης της SpaceX θα μπορούσε να ξεπεράσει αυτές τις ανησυχίες, καθώς η USTRANSCOM σημείωσε ότι ενδεχομένως το μεγάλο υψόμετρο ενός πυραύλου Starship να τον θέτει εκτός του εναέριου χώρου μιας χώρας.
Πάντως, σύμφωνα με τον Brian Weeden, διευθυντή προγραμματισμού του Secure World Foundation, -δεξαμενής σκέψης για τη διακυβέρνηση του διαστήματος- υπάρχουν πολλές ανησυχείς όπως «το αν οι χώρες που θα περνάει ο πύραυλος/σκάφος θα τον θεωρούν όπλο ή όχι».
Το βασικό ερώτημα
Ο Χάρτουνγκ υποστηρίζει ότι η SpaceX, παρά την «καθαρή εικόνα» που θέλει να καλλιεργήσει ως παράγοντας ειρήνης στην εξερεύνηση του διαστήματος, συμβάλλει στην παγκόσμια στρατιωτικοποίηση του διαστήματος.
Εξάλλου «το ερώτημα είναι τι θα εμπόδιζε άλλες χώρες να κάνουν το ίδιο πράγμα, και πώς θα ένιωθαν οι ΗΠΑ για αυτό;» αναρωτιέται ο Χάρτουνγκ. «Αυτή η αντίληψη ότι το να πηγαίνεις οπουδήποτε χωρίς να χρειάζεται να λάβεις καμία έγκριση από κανέναν είναι ελκυστική από στρατιωτική άποψη, αλλά θα ήθελαν οι ΗΠΑ να έχουν άλλες χώρες την ίδια ικανότητα; Πιθανώς όχι» απαντά ο Χάρτουνγκ στο Intercept.
*O Βαγγέλης Γεωργίου είναι ερευνητής δημοσιογράφος. Πρόσφατα δημοσιεύτηκε το βιβλίο του «ΕΛΛΑΣ-ΕΟΚ: Εμπιστευτικό» αποκαλύπτοντας το πολιτικό και διπλωματικό παρασκήνιο της ένταξης της Ελλάδας στην ΕΟΚ/ΕΕ μέσα από τα αρχεία του ΥΠΕΞ που έρχονται στο φως για πρώτη φορά.
