Οι λαγοί των offshore και οι χελώνες του Στουρνάρα

Ο εξωτικός όρος «offshore» μπήκε για πρώτη φορά στη ζωή των Ελλήνων στις αρχές της δεκαετίας του '80. Άλλοτε ως «υπεράκτια» εταιρεία, άλλοτε ως «εξωχώρια» και κάποιες φορές ως «υπερπόντια», περιέγραφε κάποια εξωτικά όσο και παράξενα εταιρικά «μορφώματα» σε τόπους μαγικούς κι ονειρεμένους.

Ως τότε ήταν ένα καλά κρυμμένο «μυστικό» μιας μικρής ελίτ μεγαλοεπιχειρηματιών και αποτελούσε άγνωστη λέξη για το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής κοινωνίας. Λέξη σχεδόν άγνωστη ακόμα και για εφοριακούς και υπαλλήλους του υπουργείου Οικονομικών.



Από τις αρχές της δεκαετίας του '90 οι εταιρείες off shore άρχισαν να ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια στα πολυτελή προάστια της Αθήνας, στα κοσμοπολίτικα νησιά, αλλά και στις πιο απίθανες περιοχές της χώρας. Στην περίοδο της χρηματιστηριακής «φούσκας» έγιναν μόδα και απαραίτητο αξεσουάρ των νεόπλουτων. Πολυτελέστατες βίλες, εντυπωσιακά γιοτ και πανάκριβα κότερα, ιδιόκτητα ελικόπτερα και αστραφτερά αεροσκάφη τύπου lear jet είχαν φαινομενικούς ιδιοκτήτες μια εταιρεία off shore.



Στα περισσότερα νησιά, όπως στη Μύκονο, την Πάρο και τις Σπέτσες, ήταν «κοινό μυστικό» στην τοπική κοινωνία ποιος ήταν ο κάτοχος των ακινήτων, αλλά ουδέποτε οι αρμόδιοι ελεγκτικοί φορείς προχώρησαν στον έλεγχο εικονικών και πραγματικών ιδιοκτητών των εταιρειών. Στοιχεία για τον έλεγχο των off shore στην Ελλάδα δημοσιοποίησε ο υπουργός Οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας και, σύμφωνα με αυτά, ο έλεγχος των off shore ακινήτων έχει ολοκληρωθεί σε 34 εταιρείες σε σύνολο 6.575, βεβαιώνοντας 40.068.785,61 ευρώ, ενώ συνεχίζεται ο έλεγχος σε 315.



Είναι χαρακτηριστική μάλιστα η φράση στελέχους του ΣΔΟΕ πως οι έλεγχοι του υπουργείου Οικονομικών προχωρούν με ρυθμούς «χελώνας» την ώρα που οι φοροφυγάδες κινούνται από off shore σε off shore με την ταχύτητα του λαγού.



Οι 16.580 ενεργές off shore στην Ελλάδα και η «Ριβιέρα» του Κρανιδίου



Ο αριθμός των off shore που έχουν δηλωθεί στη χώρα μας φθάνει τις 21.065, εκ των οποίων ενεργές είναι 16.580 (10.000 από αυτές εμφανίζονται στη ναυτιλία και οι υπόλοιπες καταγίνονται με το real estate κυρίως στη Ρόδο, την Κέρκυρα, τη Σαντορίνη, τη Μύκονο τη Χαλκιδική κ.λπ. Παρότι υποχρεούνται να υποβάλλουν δηλώσεις φόρου επί των ακινήτων, το 2012 το έκαναν μόλις 965 καταβάλλοντας 300 εκατομμύρια ευρώ, πολύ λιγότερα από ό,τι το 2011 (900 εκατομμύρια ευρώ) και το 2010 (3,4 δισ. ευρώ).



Προβεβλημένα πρόσωπα του εφοπλιστικού, επιχειρηματικού, καλλιτεχνικού κόσμου ήταν οι δημιουργοί του «φορολογικού παραδείσου Κρανιδίου» που πριν από δύο χρόνια άφησε άφωνο το πανελλήνιο όταν αποκαλύφθηκε πως στη μικρή κωμόπολη της Αργολίδας των 5.000 κατοίκων υπήρχαν 187 off shore εταιρείες. Η δραστηριότητά τους ξεκίνησε το 2003 και μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα ολόκληρη η περιοχή μεταβλήθηκε σε τόπο αγοραπωλησιών ακινήτων, αποκτώντας τον επίζηλο χαρακτηρισμό «ελληνική Ριβιέρα».



Ωστόσο ελάχιστοι από τους κατόχους παραθεριστικών επαύλεων κατέβαλλαν φόρους ιδιοκτησίας. Από το 2003 έως το 2009 έμπαιναν κατ' έτος στα δημόσια ταμεία μόλις 50.000 ευρώ. Πίσω από την απόκτηση πολυτελών ακινήτων μέσω αυτών των παράκτιων εταιρειών που δηλώνουν ως έδρα τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους, τα Νησιά Κέιμαν, τον Παναμά, τη Μονρόβια Λιβερίας και άλλες κρύβονται Έλληνες μεγιστάνες του πλούτου αλλά και αρκετοί Ουκρανοί, Ρώσοι, Γερμανοί και Ινδοί.



Ιδιοκτήτες εμφανίζονται Έλληνες και ξένοι, μεταξύ των οποίων και πολύ γνωστά ονόματα επιχειρηματιών από την Αθήνα, δικαιούχοι μεγάλων και παραλιακών κυρίως εκτάσεων -50 έως 400 στρεμμάτων γύρω από το Κρανίδι και απέναντι από τις Σπέτσες-, ιδιοκτήτες ξενοδοχείων, πολυτελών εξοχικών κατοικιών και άλλοι. Πρόκειται για ανθρώπους που δραστηριοποιούνται στην ευρύτερη τουριστική ζώνη, κοντά στην Πετροθάλασσα, στο Θυνί, στην Κορακιά και στο Κουνούπι, ενώ οι περισσότεροι δεν κατέβαλλαν έως τώρα φόρους. Οι εταιρείες εκπροσωπούνται φορολογικά κυρίως από ντόπιους δικηγόρους, συμβολαιογράφους, λογιστές, μαγαζάτορες, αλλά και αγρότες, εργάτες, ακόμα και ανεπάγγελτους, πίσω από τους οποίους κρύβονται οι πραγματικοί ιδιοκτήτες.



Όσο για το ρεκόρ κατοχής off shore, αυτό ανήκει σε... έναν εργάτη, που -κάνοντας μεροκάματα σε οικοδομή ή γεωργικές εργασίες- αποκαλύφθηκε πως εκπροσωπούσε 14 υπεράκτιες εταιρείες συνολικά.



Και ο «Κοκός» με off shore στο Κρανίδι



Ο Κωνσταντίνος Γλύξμπουργκ και η Άννα Μαρία χτίζουν στην περιοχή του Κρανιδίου, στη θέση Γκιαλέζα, το νέο σπίτι τους. Σύμφωνα με πληροφορίες 8 οικοδομικές άδειες έχουν εκδοθεί από την τοπική πολεοδομία, προκειμένου να ανεγερθούν 8 κτίρια μέσα σε έκταση 207 στρεμμάτων και η «βασιλική» επένδυση έγινε μέσω δύο υπεράκτιων εταιρειών. Σύμφωνα επίσης με τις εγγραφές που έγιναν στο υποθηκοφυλακείο Κρανιδίου, το 2007, οι οffshore εταιρείες ξεκίνησαν τις αγορές αγροτεμαχίων στη θέση Γκιαλέζα για λογαριασμό της τέως βασιλικής οικογένειας και ολοκληρώθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2008.



Η οδύσσεια των ύποπτων υποθέσεων



Και ενώ τότε η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών υποσχέθηκε πως θα εντοπίσει και θα «τιμωρήσει» τους φοροφυγάδες, οι υποσχέσεις έμειναν στα χαρτιά και η υπόθεση παραδόθηκε στη γραφειοκρατία. Σύμφωνα με στέλεχος του ΣΔΟΕ, «ενώ ο έλεγχος των φακέλων αποφασίστηκε τον Ιανουάριο του 2012 να ανατεθεί από τη ΔΟΥ Κρανιδίου στη ΔΟΥ Ναυπλίου, οι φάκελοι των off shore χρειάστηκαν πέντε ολόκληρους μήνες για να ταξιδέψουν 80 χιλιόμετρα».



Η οδύσσεια των φακέλων όμως δεν σταμάτησε εκεί, καθώς χρειάστηκε να περάσουν άλλοι τέσσερις μήνες για να διαπιστωθεί πως το ελλιπές προσωπικό της ΔΟΥ Ναυπλίου αδυνατούσε να αντεπεξέλθει στον έλεγχο των υποθέσεων. «Υπό τον κίνδυνο της παραγραφής των αδικημάτων οι φάκελοι μετά το Ναύπλιο μεταφέρθηκαν στα τέλη του 2012 στο Διαπεριφερειακό Ελεγκτικό Κέντρο (ΔΕΚ) Αθηνών», χωρίς όμως ούτε εκεί να βρεθεί το απαραίτητο προσωπικό που θα μπορούσε να ασχοληθεί με τις σκανδαλώδεις off shore του Κρανιδίου, συνεχίζει το στέλεχος του ΣΔΟΕ. Τελικά μετά από έναν γραφειοκρατικό μαραθώνιο, οι φάκελοι κατέληξαν τον Ιούνιο του 2013 στο Κέντρο Ελέγχου Φορολογίας Μεγάλου Πλούτου αποκαλύπτοντας την πολιτική βούληση για ασυλία των φοροφυγάδων.



Ο ελληνικός χάρτης των off shore



Μπορεί το Κρανίδι να βρέθηκε στο φως της δημοσιότητας, δεν είναι όμως ο μοναδικός ελληνικός φορολογικός παράδεισος. Σύμφωνα με πόρισμα του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης, στη ΔΟΥ Ιθάκης ανήκουν 16 off shore εταιρείες, στη ΔΟΥ Θηβών 20, στη ΔΟΥ Καλαμάτας 31, στη ΔΟΥ Θήρας 24, στη ΔΟΥ Αίγινας 33, στη ΔΟΥ Ψυχικού 16, στη ΔΟΥ Ανδρου 51, στη ΔΟΥ Γλυφάδας 15, στη ΔΟΥ Δ' Αθηνών 30, στη ΔΟΥ Αργοστολίου 26, στη ΔΟΥ ΦΑΕ Πειραιά 1.195, στη ΔΟΥ Μυκόνου 244, στη ΔΟΥ Χίου 16, στη ΔΟΥ Χανίων 43, στη ΔΟΥ Βόλου 36, στη ΔΟΥ Β' Κέρκυρας 27, στη ΔΟΥ Ρόδου 58, στη ΔΟΥ ΦΑΕ Αθηνών 2.908, στη ΔΟΥ ΦΑΕ Θεσσαλονίκης 68, στη ΔΟΥ Λιβαδειάς 37, στη ΔΟΥ Πάρου 93, στη ΔΟΥ Χαλκίδας 53, στη ΔΟΥ Α' Κέρκυρας 69, στη ΔΟΥ Αγίου Νικολάου 46, στη ΔΟΥ Λευκάδας 21, στις ΔΟΥ Α' Αθηνών και Αγίου Στεφάνου αντίστοιχα από 10.



Ο κατάλογος όμως δεν σταματά εδώ καθώς τους τελευταίους μήνες τα μανιτάρια των off shore εξακολουθούν να φυτρώνουν σε επαρχιακές πόλεις που κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η καταγγελία του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Βαγγέλη Αποστόλου για τον εντοπισμό ακόμη 46 off shore με έδρα τα Νέα Στύρα της Εύβοιας, οι οποίες έχουν στην ιδιοκτησία τους 92 τίτλους δασικών εκτάσεων κοντά στη θάλασσα ιδιαίτερα μεγάλης αξίας. Την ίδια ώρα σε φορολογικό παράδεισο έχει μετατραπεί και η Κύμη, όπου δεκάδες off shore δραστηριοποιούνται στις αγοραπωλησίες ακινήτων, αλλά ακόμα και στη διαχείριση φωτοβολταϊκών πάρκων. Στην περιοχή εντοπίσθηκαν 27 βίλες και οικόπεδα που αγοράσθηκαν από εταιρείες που εδρεύουν στην Κύπρο και τη Ρωσία με μοναδικό στόχο να καταβάλλουν τα λιγότερα στο ελληνικό κράτος.



Εκτός από τις 27 βίλες και οικόπεδα στην Κύμη, off shore πίσω από αγορές ακινήτων δραστηριοποιούνται στον Θεολόγο και τη Στυλίδα Φθιώτιδας, όπου έχουν αγοραστεί κυρίως από Ρώσους μεγάλες εκτάσεις (μέχρι 140 στρέμματα) αλλά και οικόπεδα.



Το «πάρτι» των off shore στο Χρηματιστήριο και οι «κρυφές» αγορές



Στο Χρηματιστήριο Αθηνών για πολλά χρόνια οι εταιρείες off shore έκαναν πάρτι λόγω της χαλαρής νομοθεσίας και της απουσίας εξειδικευμένου ελεγκτικού μηχανισμού. Συνολικά, στο Χ.Α. είχαν εγγραφεί ως επενδυτές 3.575 off shore εταιρείες (από τις οποίες οι 1.794 κωδικοί προέρχονται από τα νησιά Κέιμαν). Πριν από τρία χρόνια (προ κρίσης) υπήρχαν 645 ενεργοί κωδικοί με έδρα φορολογικούς παραδείσους, έχοντας τζίρο σε μετοχές αξίας άνω των 3 δισ. ευρώ, ενώ στις αρχές Ιανουαρίου είχαν απομείνει 255 (από 38 χώρες), με αξία μετοχών σχεδόν 926 εκατ. ευρώ.



Μέχρι σήμερα ο έλεγχος των πραγματικών ιδιοκτητών, άρα και η προσωποποίηση των πιθανών αδικημάτων, γίνεται μόνο σε θεωρητικό επίπεδο. Στην πραγματικότητα, ουδείς ελέγχει τα πρόσωπα πίσω από τις off shore και κανένας φορέας δεν είναι σε θέση να παρακολουθεί τα κερδοσκοπικά παιχνίδια και τις παρανομίες.



Για παράδειγμα, στον «ιστό» των 45 εταιρειών οι οποίες εμπλέκονται στην υπόθεση της Proton Βank και του επιχειρηματία Λαυρέντη Λαυρεντιάδη κομβικό ρόλο έχουν πέντε off shore εταιρείες από τη νήσο Τζέρσι και άλλες τρεις από τα νησιά Κέιμαν. Αλλά και στις πρόσφατες υποθέσεις των εναλλακτικών παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας εμπλέκονται off shore εταιρείες. Το αραβορωσικό επενδυτικό fund Worldwide Energy Limited, που επρόκειτο να αποκτήσει την Energa, ήταν μια υπεράκτια εταιρεία στα νησιά Μάρσαλ που είχε μετοχικό κεφάλαιο 1.200 δολαρίων, ενώ γνωστή είναι πλέον και η μέσω off shore μεταπώληση του 902.



Οι ελληνικές off shore και το «βρόμικο» χρήμα



Τα αποκαλούμενα «νόμιμα πλεονεκτήματα» των «φορολογικών παραδείσων» και των εταιρειών off shore, που έγιναν γνωστά στην Ελλάδα από τις εταιρείες βιτρίνες πίσω από πολυτελέστατα ακίνητα, είναι πάρα πολλά. Αλλά αυτή η πλευρά, η απόκρυψη ιδιοκτησίας ακινήτων, είναι, σύμφωνα με τους ειδικούς σε όλο τον κόσμο, η πιο «αθώα» και η ευκολότερα αντιμετωπίσιμη από όλες τις χρήσεις τους.



Το ξέπλυμα του «μαύρου» χρήματος (προερχόμενο από μίζες, φακελάκια, εκβιασμούς, εμπορία ναρκωτικών, πορνεία και άλλες παράνομες πράξεις), η χειραγώγηση των μετοχών, η στρέβλωση της ελληνικής αγοράς με τις «τριγωνικές συναλλαγές» και τις υπερτιμολογήσεις υλικών (για κρατικούς διαγωνισμούς και δημόσια έργα), αλλά και των πρώτων υλών για ντόπιες βιομηχανίες και των τελικών προϊόντων για καταστήματα και σούπερ μάρκετ, είναι τα πιο σημαντικά «σημάδια» της χρήσης των off shore στην Ελλάδα.



Είναι χαρακτηριστική η πρόσφατη αποκάλυψη του στελέχους του ΣΔΟΕ Αναστάσιου Μπεζεντάκου στην Επιτροπή Διαφάνειας της Βουλής για την περίπτωση ελληνικής εταιρείας προμηθεύτριας νοσοκομείων, πως διά τριγωνικών συναλλαγών (όπου η μία off shore χρεώνει την άλλη και όλες μαζί τη μητρική στην Ελλάδα) μπήκε «καπέλο» 4,2 εκατομμυρίων σε φάρμακα αρχικής αξίας 400 χιλιάδων ευρώ.



Φτιάξε κι εσύ μια off shore. Μπορείς!



Τα τελευταία χρόνια η ίδρυση και διαχείριση μιας off shore γίνεται εύκολα και γρήγορα, ακόμη και μέσω internet, με κόστος που κυμαίνεται από 450 έως 1.000 ευρώ ετησίως, με εγγυημένη ανωνυμία. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι μία υπεράκτια εταιρεία μπορεί να συσταθεί σε μία μόλις ημέρα, ενώ συχνά εταιρείες είναι ήδη προκατασκευασμένες από γραφεία επιχειρηματικών συμβούλων, έτοιμες προς άμεση ικανοποίηση εμπορικών αναγκών οποιουδήποτε. Αποτελούνται από ακόμη και έναν μοναδικό μέτοχο, χωρίς καμία απολύτως προετοιμασία (συνεννοήσεις, διαπραγματεύσεις, ρύθμιση λεπτομερειών κ.λπ.), αφού όλες οι λεπτομέρειες είναι δυνατόν να ρυθμιστούν εκ των υστέρων.



Αντίθετα, μια ελληνική εταιρεία (π.χ. ανώνυμη εταιρεία, περιορισμένης ευθύνης κ.λπ.) απαιτεί για τη σύστασή της τουλάχιστον μία εβδομάδα και επιπλέον την ανάμειξη δικηγόρου, συμβολαιογράφου, δημοσίων αρχών, καθώς και κάποια αναγκαία προηγούμενη συνεννόηση μεταξύ των δύο κατ' ελάχιστον μετόχων για τον τρόπο λειτουργίας της υπό σύσταση εταιρείας. Τα έξοδα λειτουργίας των εξωχώριων εταιρειών κυμαίνονται μεταξύ 350 και 650 δολαρίων ΗΠΑ ανά έτος, ανάλογα με τη χώρα ίδρυσης. Αντίθετα, για τη σύσταση μιας ανώνυμης εταιρίας στην Ελλάδα απαιτούνται κατ' ελάχιστο 60.000 ευρώ.



Μεταφορές χρήματος μέσω off shore



Μια από τις δραστηριότητες που ανθούν τα χρόνια της κρίσης στην Ελλάδα είναι η μεταφορά χρημάτων στο εξωτερικό ανωνύμως, με τη χρήση των «μηχανισμών» μιας ή περισσότερων off shore εταιρειών. Δεκάδες γραφεία στο Κολωνάκι, στην Ακτή Μιαούλη και στη λεωφ. Συγγρού, υπό την ονομασία «Σύμβουλοι Επιχειρήσεων» ή «Financial Services», αναλαμβάνουν με το αζημίωτο να μεταναστεύσουν όσα χρήματα επιθυμεί ο υποψήφιος πελάτης. Χωρίς να μεσολαβούν ελληνικές τράπεζες ή οικονομικοί οργανισμοί που διατηρούν στοιχεία των συναλλαγών και ίχνη μεταφορών χρημάτων που μπορούν να καταλήξουν στο ΣΔΟΕ, το υπουργείο Οικονομικών και στην Τράπεζα της Ελλάδος.



Οι περισσότερες «εταιρείες συμβούλων» είναι ανεπίσημοι αντιπρόσωποι ξένων υπεράκτιων τραπεζών, κυρίως από τον Παναμά και τα νησιά Κέιμαν, και με ένα ποσό από 250 έως 900 ευρώ γίνεται το άνοιγμα του τραπεζικού λογαριασμού και με ένα μικρό προσυμφωνημένο ποσοστό αναλαμβάνουν τη μη ανιχνεύσιμη μεταφορά στο εξωτερικό. Υπηρεσίες «off shore banking» προσφέρουν έμμεσα και ανεπίσημα περισσότερες από 160 τράπεζες στην Αθήνα και στον Πειραιά.



Στην Ακτή Μιαούλη και την Ακτή Κονδύλη βρίσκονται τράπεζες και ανεπίσημα γραφεία τραπεζών από τις Μπαχάμες, τα Κέιμαν, τον Μαυρίκιο, τις Σεϊχέλλες και τον Παναμά. Μέσω αυτών των γραφείων και των τραπεζών έχουν κάνει «φτερά» από τις ελληνικές τράπεζες την τελευταία διετία 63 δισ. ευρώ, με τα νησιά Κέιμαν να υποδέχονται από Έλληνες 1,10 δισ. ευρώ, τις αμερικανικές Παρθένους Νήσους 650 εκατ., το Τζέρσι στα νησιά της Μάγχης 532 εκατ. και το Χονγκ Κονγκ 657 εκατ. Μόλις 1 εκατ. έχουν καταλήξει σε ελβετικές τράπεζες, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ειδικής Έρευνας (Coordinated Direct Investment Survey) του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.



Του Πέτρου Κατσάκου

Πηγή: avgi.gr

Κ. Λαπαβίτσας: Η επόμενη κυβέρνηση που θα είναι της Αριστεράς θα παραλάβει "καμμένη γη"

Σε άρθρο του στο προσωπικό του μπλογκ με τίτλο «Η υπονόμευση του ελληνικού παραγωγικού ιστού», ο γνωστός οικονομολόγος Κώστας Λαπαβίτσας αναφέρει πως το 2010 η Ελλάδα αντιμετώπισε ένα στρατηγικό δίλημμα: «παραμονή στην ΟΝΕ και συνακόλουθη 'εσωτερική υποτίμηση', ή έξοδο από την ΟΝΕ με άρνηση πληρωμής του χρέους», με αποτέλεσμα να προκριθεί η καταστροφική -κατά τον κ. Λαπαβίτσα- πρώτη επιλογή.
 
Συνεχίζοντας, ο γνωστός οικονομολόγος αποτιμά τις συνέπειες των Μνημονίων και της παραμονής της χώρας στο ευρώ, τονίζοντας πως από το 2008 μέχρι και σήμερα, ο βιομηχανικός ιστός της χώρας έχει καταστραφεί. «Αν πάρουμε τη βιομηχανική παραγωγή του 2005 ως βάση, με τιμή 100, τα στοιχεία δείχνουν ότι από το 2000 μέχρι το 2007, δηλαδή την περίοδο των υποτιθέμενων παχιών αγελάδων, η βιομηχανία λίμνασε, σχεδόν χωρίς καμία απόκλιση από το 100. Από το 2008 και μετά εμφανίστηκε ταχύτατη μείωση, για να πέσουμε περίπου στο 70 το πρώτο εξάμηνο του 2013. Δηλαδή η Ελλάδα έχει χάσει σχεδόν το 30% της ήδη χαμηλής βιομηχανικής της παραγωγής, ενώ περίπου το 20% της απώλειας οφείλεται στην "εσωτερική υποτίμηση».

Κλείνοντας, καλεί την επόμενη κυβέρνηση η οποία όπως υποστηρίζει θα είναι αυτή της Αριστεράς, «να αντιμετωπίσει την καμένη γη με ψυχραιμία και χωρίς καμία ιδεοληψία περί ΟΝΕ. Είναι η μόνη ελπίδα για τη χώρα».

Το άρθρο του κ. Λαπαβίτσα:

Η υπονόμευση του ελληνικού παραγωγικού ιστού

Την άνοιξη του 2010 η Ελλάδα αντιμετώπισε ένα στρατηγικό δίλημμα: παραμονή στην ΟΝΕ και συνακόλουθη 'εσωτερική υποτίμηση', ή έξοδο από την ΟΝΕ με άρνηση πληρωμής του χρέους. Χωρίς ουσιαστική συζήτηση και με εντυπωσιακή σύμπνοια όλων των πολιτικών κομμάτων – μη σας μπερδεύουν οι μετέπειτα φραστικές κορώνες, αριστερές και δεξιές – η χώρα μπήκε στον πρώτο δρόμο. Η καταστροφή που ακολούθησε επιβεβαιώνει ότι έγινε ιστορικό σφάλμα που θα έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις.

Τι θα γίνει όμως από δω και πέρα αν η Ελλάδα συνεχίσει στο ίδιο δρόμο; Μια απάντηση μας δίνει η κατάσταση του βιομηχανικού ιστού της χώρας μετά από τρία χρόνια 'εσωτερικής υποτίμησης'. Αν πάρουμε τη βιομηχανική παραγωγή του 2005 ως βάση, με τιμή 100, τα στοιχεία δείχνουν ότι από το 2000 μέχρι το 2007, δηλαδή την περίοδο των υποτιθέμενων παχιών αγελάδων, η βιομηχανία λίμνασε, σχεδόν χωρίς καμία απόκλιση από το 100. Από το 2008 και μετά εμφανίστηκε ταχύτατη μείωση, για να πέσουμε περίπου στο 70 το πρώτο εξάμηνο του 2013. Δηλαδή η Ελλάδα έχει χάσει σχεδόν το 30% της ήδη χαμηλής βιομηχανικής της παραγωγής, ενώ περίπου το 20% της απώλειας οφείλεται στην 'εσωτερική υποτίμηση'.

Τα αίτια δεν είναι δύσκολο να βρεθούν: κατάρρευση της τελικής ζήτησης λόγω της συντριβής μισθών και συντάξεων, κατάρρευση των ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων, κατάρρευση της τραπεζικής πίστωσης και ρευστότητας, αδυναμία εξυπηρέτησης επιχειρηματικού δανεισμού, εξαφάνιση της εμπορικής πίστης, απόλυτη ανασφάλεια και δυσπιστία. Η 'εσωτερική υποτίμηση' ήταν πραγματική πυρκαγιά που κατέκαψε το βιομηχανικό κορμό της χώρας.

Υπάρχουν ορισμένοι που κάνουν μια πρωτόλεια ανάγνωση του Καρλ Μαρξ, ή του μεγάλου Αυστριακού οικονομολόγου Γιόζεφ Αλόις Σουμπέτερ, και ισχυρίζονται ότι η πυρκαγιά ήταν φυσική απόρροια του καπιταλιστικού χαρακτήρα της οικονομίας. Πιστεύουν ότι πρόκειται για 'δημιουργική καταστροφή', ή για βίαιη απαξίωση του κεφαλαίου, έτσι ώστε οι υγιείς επιχειρήσεις που απομένουν να ξεκινήσουν μια νέα δυναμική περίοδο συσσώρευσης. Κάτι παρόμοιο ισχυρίζεται και η κυβέρνηση που βαφτίζει 'εξυγίανση' την καταστροφή. Όποιος λέει τέτοια καταλαβαίνει πολύ λίγα από Μαρξ και Σουμπέτερ, κι ακόμη λιγότερα από τις σύγχρονες οικονομίες.

Στις μεγάλες καπιταλιστικές κρίσεις είναι κανόνας να καίγονται τα χλωρά μαζί με τα ξερά, να υπάρχει δηλαδή απώλεια και υγιούς παραγωγικού δυναμικού. Στην ελληνική κρίση που καθορίστηκε από το παράλογο πλαίσιο της ΟΝΕ, όπου η Ελλάδα δεν είχε καμία δυνατότητα ανεξάρτητης δημοσιονομικής και νομισματικής παρέμβασης, ενώ οι τράπεζες βρέθηκαν επί ξύλου κρεμάμενες, η πυρκαγιά κατέφαγε ότι βρήκε μπροστά της. Δεν υπήρχε απολύτως καμία 'νομοτέλεια' στην κατάρρευση της βιομηχανικής παραγωγής. Η 'εσωτερική υποτίμηση' προκάλεσε ζημία στον παραγωγικό ιστό που πολύ δύσκολα θα αντιστραφεί.

Οι εξ επαγγέλματος υποστηρικτές της τρόικας έχουν ήδη αρχίσει να ισχυρίζονται ότι τα χειρότερα πέρασαν, νέοι ορίζοντες ανοίγονται και καινούργιες δραστηριότητες εμφανίζονται, ιδίως στη γεωργία. Με την πτώση των μισθών και τις προσδοκώμενες ξένες επενδύσεις, το ελληνικό δαιμόνιο θα κάνει και πάλι θαύματα. Η εικόνα αυτή θα ήταν για γέλια, αν δεν ήταν για κλάματα. Η σωτηρία της Ελλάδας θα έρθει από τα γεωργικά προϊόντα που οι εξ ανατολών γείτονες θα αξιοποιούν στις ανθούσες βιομηχανίες τους, καθώς και από τις ξένες επενδύσεις που θα κάνουν Γερμανοί, Άραβες και Κινέζοι ...

Καμία οικονομία του μεγέθους της ελληνικής δε μπορεί να έχει καλές προοπτικές ανάπτυξης χωρίς ισχυρό δευτερογενή τομέα, ο οποίος φυσικά δε θα προκύψει μέσω χαμηλών μισθών, αποκρατικοποιήσεων και ξένων επενδύσεων. Για να αντιμετωπιστεί η βιομηχανική καταστροφή που προκάλεσε η 'εσωτερική υποτίμηση' θα χρειαστεί δημόσια παρέμβαση στο πεδίο της τεχνολογίας, νέοι μηχανισμοί μακροχρόνιας πίστωσης για παραγωγικούς σκοπούς, εκτενείς δημόσιες επενδύσεις και στοχευμένη παρέμβαση στο χώρο της παιδείας. Θα χρειαστεί επίσης νέα σχέση του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα που σημειώνει πολύ μέτριες επιδόσεις για δεκαετίες. Αυτές είναι οι πραγματικές μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται η χώρα και όχι η κωμωδία που παίζεται σήμερα.

Κάποια ανάκαμψη της βιομηχανικής παραγωγής φυσικά θα υπάρξει όταν η ύφεση φτάσει στο τέλος της. Τα στοιχεία του Ιουνίου 2013, για παράδειγμα, είναι ενθαρρυντικά. Αποκλείεται όμως να έχει δυναμισμό και διάρκεια, αν δεν ξεφύγουμε από τα νύχια της τρόικας. Όπως και δεν θα υπάρξει δυναμική παραγωγική ανάκαμψη αν δεν τεθεί ξανά επί τάπητος και με σοβαρότητα το θέμα της συμμετοχής μας στην ΟΝΕ. Η εξωτερική υποτίμηση θα άρει την πίεση στους μισθούς και θα δώσει νέα πνοή στο δευτερογενή τομέα διευκολύνοντας σε πρώτη φάση την ανάκτηση της εγχώριας αγοράς και πιο μεσοπρόθεσμα την παραγωγική αναδιάρθρωση.

Μετά από τρία χρόνια 'εσωτερικής υποτίμησης' το δίλημμα του 2010 δεν εξέλιπε αλλά εμφανίζεται με πολύ πιο σκληρούς όρους ακριβώς γιατί η οικονομία είναι γονατισμένη. Η παρούσα κυβέρνηση είναι ανίκανη να ακολουθήσει οποιαδήποτε άλλη πορεία. Η επόμενη κυβέρνηση, που μάλλον θα είναι της Αριστεράς, θα πρέπει να αντιμετωπίσει την καμένη γη με ψυχραιμία και χωρίς καμία ιδεοληψία περί ΟΝΕ. Είναι η μόνη ελπίδα για τη χώρα.

Δήλωση σοκ: Η Ελλάδα έχει τελειώσει

 

Συνέντευξη σοκ του Γιάννη Βαρουφάκη στο ABC (BBC της Αυστραλίας) πριν λίγες μέρες. Σοκάρουν οι απαντήσεις του έγκριτου καθηγητή πιο κάτω:

LEIGH SALES, Παρουσιαστής: Μαζί μας σήμερα από την Αθήνα είναι ο Έλληνας οικονομολόγος Γιάννης Βαρουφάκης.

Το προφανές ερώτημα είναι: τι θα γίνει τώρα;

Γ. ΒΑΡΟΥΦΑΚΗΣ: Λοιπόν, ο εκτροχιασμός του τρένου που είναι η ευρωζώνη, η οποία ξεκίνησε με την Ελλάδα και στη συνέχεια άρχισαν να φεύγουν διαδοχικά και άλλα βαγόνια - η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, τώρα και η Ισπανία - συνεχίζεται. Και η χθεσινή ψηφοφορία δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα. Όλος ο........ ενθουσιασμός και οι εορτασμοί είναι πλήρως και εντελώς άστοχοι. Φοβάμαι ότι η ευρωζώνη και η Ευρώπη συνεχίζει την ίδια διαδρομή εδώ και τα δύο τελευταία χρόνια με μια πλειάδα λαθών, που καταντάνε κωμικά πια. Κοιτάξτε την Ισπανία, τι συμβαίνει σήμερα. Κοιτάξτε τι συμβαίνει στην Ιταλία. Εκτός αν η λογική ή ό,τι περνάει για λογική στην ευρωπαϊκή προσέγγιση στην κρίση αλλάξει και μάλιστα πολύ σύντομα η ευρωζώνη θα αποτελεί ιστορία.

LEIGH : Λοιπόν, ας μείνουμε με την γενική εικόνα για την ώρα πριν εμβαθύνουμε στην Ελλάδα. Τι νομίζετε ότι θα μπορούσε να συμβεί για να αποτραπεί η καταστροφή όπως την προβλέπετε;

ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΡΟΥΦΑΚΗΣ: Τρία πράγματα, πολύ απλά βήματα που πρέπει να ληφθούν. Κοιτάξτε, στην Ευρώπη, είτε πρόκειται για την Ελλάδα ή την Ισπανία, αυτό που έχουμε τώρα είναι αφερέγγυες τράπεζες που βρίσκονται σε θανάσιμο εναγκαλισμό με αφερέγγυα κράτη. Έτσι, τα κράτη δανείζονται από τον πυρήνα της Ευρώπης, προκειμένου να δώσουν στις τράπεζες και οι τράπεζες δανείζονται για να δώσουν στο κράτος και έτσι τράπεζες και κράτη είναι εγκλωβισμένοι σε ένα θανάσιμο εναγκαλισμό που αναμένεται να καταλήξει σε ναυάγιο πολύ γρήγορα. Λοιπόν, αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να σπάσουμε αυτό το δεσμό μεταξύ αφερέγγυων τραπεζών και κρατών σε πτώχευση. Ο τρόπος να γίνει αυτό είναι να ενοποιήσουμε το τραπεζικό σύστημα, να το εξευρωπαΐσουμε μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να χρηματοδοτείται άμεσα και όχι μέσω εθνικών κυβερνήσεων. Αυτό είναι ένα πολύ απλό βήμα, αλλά φαίνεται ότι είναι ένα βήμα πάρα πολύ μακριά από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Δεύτερον, αυτό που χρειάζεται είναι η αμοιβαιοποίηση, ένα είδος κοινού χρέους, όπως έχουμε στην Αυστραλία, ξέρετε, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση έχει το δικό της χρέους, πέραν αυτού των πολιτειών. Και τρίτον, χρειαζόμαστε μια επενδυτική πολιτική η οποία να διατρέχει ολόκληρη την ευρωζώνη. Επειδή έχετε μια δευτερεύουσα νομισματική περιοχή, πρέπει να έχετε μια επενδυτική στρατηγική, ένα μηχανισμό ανακύκλωσης για το όλο θέμα. Αν δεν έχουμε αυτά τα πράγματα, και η Γερμανία δεν τα θέλει, φοβάμαι ότι δεν υπάρχει απολύτως τίποτα που να αποτρέψει τη συνέχιση αυτού του εκτροχιασμού σε αργή κίνηση.

LEIGH : Για να επιστρέψω στην Ελλάδα συγκεκριμένα, οι πολιτικοί στην χώρα δεν μπορούσαν καν να συμφωνήσουν σχετικά με τους όρους μιας τηλεοπτικής συζήτησης κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Πώς πρόκειται να συμβιβαστούν για τα μέτρα που αφορούν την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας;

ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΡΟΥΦΑΚΗΣ: Δεν μπορούν να διορθώσουν την ελληνική οικονομία. Η ελληνική οικονομία έχει τελειώσει. Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε μια μεγάλη, μεγάλη ύφεση. Η αυξανόμενη κοινωνική οικονομία περνάει ένα μακρύ χειμώνα δυσαρέσκειας. Δεν υπάρχει καμία δύναμη, καμία δύναμη εντός της ελληνικής οικονομίας, εντός της ελληνικής κοινωνίας, που μπορεί να αποτρέψει - φανταστείτε ότι είμαστε στο Οχάιο το 1931 και ρωτούσαμε: τι μπορεί να κάνουν οι πολιτικοί του Οχάιο για να σώσουν το Οχάιο από τη Μεγάλη Ύφεση; Η απάντηση είναι τίποτα.

LEIGH: Λοιπόν, τι θα συμβεί στη συνέχεια στην Ελλάδα;

ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΡΟΥΦΑΚΗΣ: Εξαρτάται από το τι θα συμβεί στην ευρωζώνη. Ακριβώς όπως αυτό που συνέβη στο Οχάιο εξαρτήθηκε από την άνοδο του προέδρου Ρούζβελτ και του New Deal, αν δεν έχουμε μια νέα συμφωνία για την Ευρώπη, η Ελλάδα δεν πρόκειται να πάρει ανάσα. Αυτό δεν σημαίνει ότι εάν η Ευρώπη γιατρέψει τις πληγές της, θα γιατρευτεί και η Ελλάδα. Είναι μια απαραίτητη προϋπόθεση να βρει η ευρωζώνη ένα ορθολογικό σχέδιο για τον εαυτό της. Δεν είναι η επαρκής προϋπόθεση. Η Ευρώπη μπορεί να διορθωθεί αλλά η Ελλάδα με τη σαθρότητα και τα κακώς κείμενα που την χαρακτηρίζουν μπορεί να μην ανακάμψει ποτέ. Αλλά έως ότου (και αν) η ευρωζώνη βρει ένα λογικό σχέδιο για να σταματήσει αυτό το ναυάγιο σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, σε ολόκληρη την ευρωζώνη, η Ελλάδα δεν θα έχει καμία τύχη.

LEIGH: Διάβασα κάποια στατιστικά σήμερα ότι επτά στους δέκα Έλληνες θέλουν να μεταναστεύσουν. Πώς θα περιγράφατε την εθνική διάθεση εκεί;

ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΡΟΥΦΑΚΗΣ: Αυτή είναι η δικιά μας Μεγάλη Ύφεση. Όχι μόνο από οικονομικής άποψης, αλλά και με μια ψυχολογική έννοια. Οι Έλληνες βρίσκονται σε κατατονική κατάσταση. Από τη μια στιγμή στην άλλη, σε κατάσταση οργής, αυτή είναι μια τυπική περίπτωση μανιοκατάθλιψης. Δεν υπάρχουν προοπτικές. Δεν υπάρχει φως στην άκρη του τούνελ. Υπάρχουν θυσίες, αλλά κανείς δεν έχει την αίσθηση ότι οι θυσίες λαμβάνουν τη μορφή κάποιου είδους επένδυσης για αλλαγή πορείας. Αυτό είναι το πρόβλημα όταν είστε κολλημένοι σε μια ευρωζώνη που είναι πραγματικά άσχημα σχεδιασμένη, η οποία καταρρέει και η οποία δεν δίνει ευκαιρίες στα πιο αδύναμα μέλη της του να διαφύγουν μέσω κάποιου είδους λυτρωτικής κρίσης.


Πηγή:tromaktiko