Του Γιάννη Πρωτονοτάριου*
Δεν αποτελεί βέβαια κεραυνό εν αιθρία ο μεγάλος σεισμός που έπληξε το απόγευμα της Κυριακής 26.1 το νησί της Κεφαλλονιάς, μιας και βρίσκεται στη ζώνη με τη μεγαλύτερη σεισμικότητα στη χώρα. Παρ' όλα αυτά, ο σεισμός προκάλεσε σοβαρές ζημιές, επειδή το επίκεντρο βρίσκεται σε κατοικημένη περιοχή και το βάθος του ήταν πολύ μικρό (περίπου 10 χλμ.).
1. Το προφίλ του σεισμού
Τα βασικά στοιχεία του σεισμού είναι τα εξής: Το μέγεθός του ήταν περίπου 6,0 βαθμοί της κλίμακας Richter (οι εκτιμήσεις ποικίλουν από 5,8 έως 6,2, ανάλογα με το σεισμολογικό ινστιτούτο που τον κατέγραψε). Το επίκεντρο βρίσκεται περίπου 7 χλμ. βόρεια από το Ληξούρι (βλ. χάρτη). Το ρήγμα που τον δημιούργησε έχει κατεύθυνση Βορρά - Νότου και η διάρρηξη (το σπάσιμο) στο ρήγμα ήταν περίπου 20 χλμ. Το ρήγμα είναι ρήγμα διάτμησης (strike-slip) και η κίνηση (μετατόπιση) μεταξύ των δύο παρειών του ρήγματος είναι οριζόντια.
Ο σεισμός είχε αποτέλεσμα να δονηθεί μια περιοχή περίπου 4 χλμ. πλάτους και 15 χλμ. μήκους, με ένταση 8 της κλίμακας Mercalli από λίγο νοτιότερα από το Ληξούρι μέχρι το χωριό Αθέρας. Επίσης, μια περιοχή με πλάτος περίπου 6 χλμ. στην κατεύθυνση Ανατολή - Δύση και μήκος 20 χλμ. στην κατεύθυνση Νότος - Βορράς στην απέναντι ακτή του κόλπου, όπου το Αργοστόλι παρουσίασε ένταση 7 στην κλίμακα Mercalli.
Ο επιταχυνσιογράφος που ήταν εγκατεστημένος στο δημαρχείο του Ληξουρίου κατέγραψε μέγιστη επιτάχυνση 0,53 g, ενώ ο επιταχυνσιογράφος που ήταν εγκατεστημένος στη Νομαρχία στο Αργοστόλι κατέγραψε μέγιστη επιτάχυνση 0,40g. Αυτό σημαίνει ότι στο Ληξούρι τα κτήρια κουνήθηκαν από μια δύναμη ίση με 53% του βάρους τους στα θεμέλια και 160% του βάρους τους στην ανωδομή, ενώ στο Αργοστόλι με 40% του βάρους τους στα θεμέλια και με 120% του βάρους τους στην ανωδομή.
Η μετασεισμική ακολουθία φαίνεται να εξελίσσεται ομαλά: Υπήρξαν 28 μετασεισμοί με μέγεθος μεγαλύτερο από 4,0 και 160 με μέγεθος μεγαλύτερο από 3,0 μέχρι το πρωί της Πέμπτης 30.1.
2. Οι συνέπειες του σεισμού
Ο υπογράφων, συμμετέχοντας σε πολυμελές κλιμάκιο του ΤΕΕ, είχε τη δυνατότητα να επισκεφθεί, καθ' όλη τη διάρκεια της Δευτέρας και της Τρίτης, μεγάλο μέρος του Αργοστολίου και μεγάλης περιοχής του Ληξουρίου και των γύρω χωριών.
Στο Αργοστόλι οι βλάβες είναι σχετικά περιορισμένες. Σημαντικές βλάβες παρουσιάζουν παλαιά κυρίως κτήρια, ιδίως στους τοίχους πληρώσεως και στις κεραμοσκεπές. Σοβαρές επίσης βλάβες παρουσίασαν ορισμένα δημόσια κτήρια, όπως το Αρχαιολογικό Μουσείο και η Σχολή Εμποροπλοιάρχων. Το ατύχημα είναι ότι ανατράπηκαν πολλά εκθέματα του μουσείου (κυρίως πήλινα αγγεία), με αποτέλεσμα να σπάσουν πολλά κομμάτια. Για άλλη μια φορά, αποδείχθηκε ότι δεν τηρούνται οι κανονισμοί στήριξης των εκθεμάτων και μάλιστα σε τόσο σεισμογενή περιοχή.
Βλάβες επίσης παρουσιάσθηκαν σε όλο το μέτωπο του λιμανιού, όπου υπήρξε οριζόντια μετατόπιση των κρηπιδοτοίχων από 5 έως 15 cm. Μεγαλύτερη μετατόπιση (περίπου 20 cm) παρουσίασε ο κρηπιδότοιχος κοντά στο λιμεναρχείο, όπου το βάθος του λιμανιού είναι σχετικά μεγάλο. Αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθούν σημαντικές διαφορικές καθιζήσεις στην προκυμαία και ρωγμές παράλληλες στο μέτωπο του κρηπιδότοιχου. Επακόλουθο των καθιζήσεων αυτών ήταν το σημαντικό άνοιγμα των αρμών του κτηρίου του λιμεναρχείου, ώστε να απαιτούν σοβαρές επεμβάσεις για την αποκατάσταση του κτηρίου.
Στο Ληξούρι και τα γύρω χωριά οι ζημιές ήταν πολύ μεγαλύτερες. Πολλά κτήρια παρουσίασαν ρωγμές στους τοίχους, αλλά και σε ορισμένα υπήρξαν μεγάλες βλάβες στον φέροντα οργανισμό. Επίσης, σημαντικές ζημιές (και στο φέροντα οργανισμό) παρουσίασαν οι εργατικές πολυκατοικίες του Ληξουρίου. Ακόμη βλάβες παρουσιάσθηκαν σε 8 σχολεία που τα καθιστούν μη χρησιμοποιήσιμα. Ζημιές επίσης παρουσιάσθηκαν στο Δημαρχείο και σε αρκετές εκκλησίες. Επίσης στο λιμάνι στους κρηπιδότοιχους και τις προκυμαίες παρουσιάσθηκαν σημαντικές ζημιές.
Κατά μήκος σημαντικού μέρους του οδικού δικτύου σημειώθηκαν κατολισθήσεις και καταπτώσεις βράχων. Η σημαντικότερη αστοχία σε πρανές έγινε στον δρόμο Αργοστολίου - Ληξουρίου στην περιοχή Κρικονού, με αποτέλεσμα να κλείσει ο δρόμος. Τέλος, στο χωριό Αθέρας κατέπεσαν μεγάλοι ογκόλιθοι, με αποτέλεσμα να εκκενωθεί μεγάλο μέρος του χωριού. Πάντως, έχοντας επισκεφθεί μεγάλο μέρος της σεισμόπληκτης περιοχής, πρέπει να πούμε ότι η μεγάλη πλειονότητα των κτηρίων της Κεφαλλονιάς άντεξαν και δεν παρουσίασαν σχεδόν καμία βλάβη, αποδεικνύοντας ότι ο ελληνικός αντισεισμικός κανονισμός που εφαρμόζεται τις τελευταίες δεκαετίες είναι επαρκής και ότι οι Έλληνες μηχανικοί τον εφαρμόζουν με απόλυτη επιτυχία.
3. Μέτρα αποκατάστασης
Το θέμα είναι τώρα να ληφθούν άμεσα και συγκροτημένα μέτρα αποκατάστασης. Χρειάζεται να δοθούν άμεσα χρηματικές ενισχύσεις και άτοκα δάνεια για να επισκευάσουν οι σεισμόπληκτοι τα σπίτια τους. Το συντομότερο δυνατό πρέπει να αποκατασταθούν τα σχολεία και τα δημόσια κτήρια.
Στο διάστημα μέχρι να επισκευασθούν οι κατοικίες χρειάζεται να στεγασθούν οι σεισμόπληκτοι σε ξενοδοχεία που δεν έχουν παρουσιάσει βλάβες κι αν χρειασθεί σε λυόμενες κατασκευές.
Για άλλη μια φορά καταδείχθηκε η αδιέξοδη πολιτική των κυβερνήσεων που έχουν υποβαθμίσει απόλυτα τον Οργανισμό Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ) και τις Υπηρεσίες Αποκατάστασης Σεισμοπλήκτων (ΥΑΣ).
Κλείνοντας αυτό το άρθρο, θα ήθελα να εξάρω τη στάση των δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ στο νησί. Τόσο ο συντονιστής της Ν.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ Θόδωρος Γαλιατσάτος όσο και η βουλευτής Αφροδίτη Θεοπεφτάτου, αλλά και οι συριζαίοι μηχανικοί βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή τόσο για αυτοψίες όσο και άλλη βοήθεια στους σεισμόπληκτους. Ακόμη η πρότασή τους για ίδρυση Σεισμολογικού Κέντρου Μελέτης και Έρευνας στο νησί είναι απολύτως εύστοχη.
* Ο Γιάννης Πρωτονοτάριος είναι καθηγητής Σεισμικής Μηχανικής στο ΕΜΠ και μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ
Αναδημοσίευση από την Αυγή