Τι κρύβει το γερμανικό παιχνίδι με τη χρεοκοπία (μας)

Το μεγάλο «ταμπού» της ευρωζώνης έσπασε! Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έγινε χθες ο πρώτος κορυφαίος αξιωματούχος στην Ευρώπη, που μίλησε όσο πιο ανοικτά μπορεί να μιλήσει ένα πρόσωπο με τέτοιο αξίωμα για το ενδεχόμενη άμεσης αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. Την ίδια στιγμή ακριβώς, που ο Γ. Παπακωνσταντίνου παραδεχόταν (μιλώντας στους “Financial Times”) ότι η Ελλάδα πιθανότατα δεν θα επιστρέψει στις αγορές το 2012, ενώ από διαρροές από την Κομισιόν ανέβαζαν πάνω από το 40% το απαιτούμενο «κούρεμα» του χρέους!

Μιλώντας στη γερμανική Die Welt (η πλήρης συνέντευξη δημοσιεύεται στο σημερινό της φύλλο), ο Σόιμπλε άφησε για πρώτη φορά να εννοηθεί με απόλυτη σαφήνεια, ότι οι αποφάσεις για μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους σε συμφωνία με τους πιστωτές της χώρας είναι πολύ πιθανό να ληφθούν τον Ιούνιο και όχι το μακρινό 2013, όταν θα λειτουργήσει ο μόνιμος Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας, πλαισιωμένος από τις ρυθμίσεις για τις ελεγχόμενες χρεοκοπίες στην ευρωζώνη.

Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον, ότι ο Σόιμπλε συνέδεσε ευθέως τη στάση της Γερμανίας στη συζήτηση που θα γίνει τον Ιούνιο, δηλαδή το αν θα προτείνει το Βερολίνο «άλλες λύσεις» για το ελληνικό πρόβλημα, με την έκθεση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους που θα παραδώσουν η Κομισιόν και η ΕΚΤ στις κυβερνήσεις της ευρωζώνης.

Στην άκρη το ΔΝΤ…

Και είναι ενδιαφέρουσα αυτή η επισήμανση, γιατί σε όλες τις εκθέσεις αξιολόγησης της τρόικας για την Ελλάδα περιλαμβάνονται εκτενείς αναλύσεις βιωσιμότητας του χρέους από το ΔΝΤ, που σταθερά δείχνουν ότι μπορεί υπό προϋποθέσεις να εξυπηρετηθεί το ελληνικό χρέος χωρίς προβλήματα.

Ξαφνικά, όμως, ο Σόιμπλε εμφανίζεται να… πετάει στα σκουπίδια αυτές τις αναλύσεις του ΔΝΤ και να στρέφεται προς την Κομισιόν και την ΕΚΤ, οργανισμούς που επηρεάζονται ευθέως από τη γερμανική κυβέρνηση, για να ζητήσει το δικό τους πόρισμα για το ελληνικό χρέος, το οποίο μάλιστα φαίνεται να θεωρείται από το Βερολίνο ως πιο σημαντικό από τις αντίστοιχες αναλύσεις του ΔΝΤ, που κατά τεκμήριο έχει μεγαλύτερη τεχνογνωσία σε αυτά τα θέματα.

Ο Σόιμπλε αποφεύγει να απαντήσει στην κρίσιμη ερώτηση, δηλαδή τι θα προτείνει αν το πόρισμα είναι αρνητικό για την Ελλάδα (λέει απλώς ότι «κάτι θα πρέπει να γίνει»). Σε άλλο σημείο της συνέντευξης, όμως, αναφέρεται στην αναδιάρθρωση του χρέους της Ελλάδας, τονίζοντας με νόημα, ότι αν συμβεί πριν από το 2013 θα πρέπει να γίνει σε εθελοντική βάση, δηλαδή εφόσον συμφωνήσουν οι πιστωτές.

Όπως τονίζουν αναλυτές, αυτή η αναφορά του Γερμανού υπουργού έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον, γιατί για πρώτη φορά δείχνει το δρόμο παράκαμψης μιας δήλωσης της Άνγκελα Μέρκελ, που αποτελεί ως τώρα οδηγό για όλους τους επενδυτές της αγοράς ομολόγων. Η Μέρκελ είχε τονίσει, όταν συζητούσαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες τις προτάσεις της για πλαίσιο ελεγχόμενων χρεοκοπιών από το 2013, ότι πριν από το 2013 δεν θα υποχρεωθούν οι επενδυτές να δεχθούν ζημιές από κρατικά ομόλογα χωρών της ευρωζώνης.

Με τις δηλώσεις του Σόιμπλε, όμως, για πρώτη φορά ανοίγει ο δρόμος για να παρακαμφθεί αυτή η δέσμευση προς τις αγορές, με ένα τρόπο που αναμφίβολα θα προκαλέσει πολλές συζητήσεις τις επόμενες ημέρες: οι επενδυτές δεν θα υποχρεωθούν να δεχθούν ζημιές, όπως ακριβώς είχε πει και η Μέρκελ, αλλά αν τις δεχθούν εθελοντικά, μια αναδιάρθρωση χρέους μπορεί να προχωρήσει και πριν το 2013. Μπορεί όλα αυτά να μοιάζουν με ένα ανόητο παιχνίδι με τις λέξεις, όμως, όπως επισημαίνουν αναλυτές, έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη διατήρηση του κύρους της γερμανικής κυβέρνησης, εάν επιχειρήσει μια τόσο σημαντική αλλαγή τακτικής στο ευαίσθητο θέμα της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη.

«Κούρεμα» ως 50%!

Σχεδόν ταυτόχρονα με τη δημοσιοποίηση των δηλώσεων Σόιμπλε, από την Κομισιόν έγινε μια «πονηρή» διαρροή, η οποία μοιάζει να προκαταλαμβάνει το πόρισμα που περιμένει ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, για να καθορίσει τη στάση του έναντι της Ελλάδας. Στελέχη της Κομισιόν, που μίλησαν «ανώνυμα» στο Reuters, άφησαν να διαφανεί ότι ήδη έχουν κρίνει μη βιώσιμο το ελληνικό χρέος, τονίζοντας ότι το «κούρεμα» που θα απαιτηθεί για να αποκατασταθεί η φερεγγυότητα της χώρας θα πρέπει να φθάσει σε ποσοστό 40% ή και 50%!

Ο συνδυασμός, λοιπόν, αυτών των δηλώσεων, φαίνεται να δείχνει καθαρά το δρόμο προς την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους μέσα στο καλοκαίρι, ανεξάρτητα από τα μέτρα που θα ανακοινώσει την Παρασκευή η κυβέρνηση. Ακόμη και ο συνήθως αισιόδοξος, Γ. Παπακωνσταντίνου, δηλώνει στους “Financial Times”, ότι θα είναι πολύ δύσκολο να ανακτήσει η Ελλάδα την εμπιστοσύνη των αγορών, για να αντλήσει τα 25 δις. ευρώ που χρειάζεται το 2012 να συγκεντρώσει με εκδόσεις ομολόγων, σύμφωνα με το μνημόνιο. Δεδομένου ότι η στάση του Σόιμπλε δείχνει απόλυτη απροθυμία της Γερμανίας να χρηματοδοτηθεί η Ελλάδα από το EFSF το 2012, με αγορές ομολόγων από την πρωτογενή αγορά, προφανές είναι ότι όλοι οι δρόμοι οδηγούν σε «άλλη λύση» εντός του 2011.

Ιστορικό λάθος το μνημόνιο;

Γιατί η Γερμανία σπάει τώρα το «ταμπού», προκρίνοντας αναδιάρθρωση πριν το 2013; Οι παράγοντες που οδηγούν σε αυτή την αλλαγή γραμμής πλεύσης φαίνεται ότι είναι πολιτικοί και οικονομικοί:

-        Η γερμανική κυβέρνηση, έχοντας κατοχυρώσει ότι οι τράπεζες της χώρας δεν θα υποστούν μεγάλες ζημιές από ένα «κούρεμα» του ελληνικού χρέους, αλλά και εκτιμώντας ότι περιορίζονται οι κίνδυνοι μετάδοσης της κρίσης σε άλλες χώρες της ευρωζώνης, αφού η Ισπανία ξεφεύγει από την επικίνδυνη ζώνη, δεν συμμερίζεται πλέον τις ανησυχίες της ΕΚΤ για το πιθανό κόστος μιας αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους στο χρηματοοικονομικό σύστημα της ευρωζώνης. Αντίθετα, μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, όπως φαίνεται ότι εκτιμούν στο Βερολίνο, θα προστάτευε τη χώρα από τον κίνδυνο να υποχρεωθεί να προσφέρει αλλεπάλληλα πακέτα δανείων στην Ελλάδα, ενώ θα δημιουργούσε πολλές και σημαντικές ευκαιρίες για τα τραπεζικά και επιχειρηματικά συμφέροντα της Γερμανίας, να κλείσουν μεγάλες δουλειές στην Ελλάδα από θέση ισχύος.

-        Σε πολιτικό επίπεδο, ο συντηρητικός κυβερνητικός συνασπισμός της Γερμανίας φαίνεται ότι θεωρεί απαγορευτικό το κόστος μιας συνεχούς εξάρτησης της Ελλάδας από χρηματοδοτικά «πακέτα», που θα ήταν πολύ δύσκολο να περάσουν από τη Βουλή, να γίνουν αποδεκτά από την κοινή γνώμη και να μην αποδειχθούν ολέθρια για την Μέρκελ στις εκλογές του 2013. Άλλωστε, ακόμη και οι Σοσιαλδημοκράτες, που ως τώρα υποστήριζαν την ανάγκη να επιδειχθεί αλληλεγγύη στην Ελλάδα, το τελευταίο διάστημα «λυγίζουν», υπό το βάρος του ενδεχομένου να χρειασθεί η χώρα μας αλλεπάλληλα πακέτα χρηματοδοτήσεων, που θα προκαλούσαν την οργή των ψηφοφόρων. Επιπλέον, ένα «κούρεμα» του ελληνικού χρέους θα επέτρεπε στην Μέρκελ να εμφανισθεί συνεπής με τις διακηρύξεις της, ότι για την κρίση πρέπει να πληρώσουν και οι τραπεζίτες, όχι μόνο οι Γερμανοί φορολογούμενοι.

Σε αυτή την φάση, όπως τονίζουν πολλοί αναλυτές, το πρόβλημα της Ελλάδας έχει πολύ μικρότερη βαρύτητα για τη γερμανική κυβέρνηση, από όσο είχε τον Μάιο του 2010, όπου μια αναδιάρθρωση χρέους θα προκαλούσε πραγματικά βαριές συνέπειες για το γερμανικό τραπεζικό σύστημα και θα δημιουργούσε ένα «ντόμινο», που θα έθετε σε κίνδυνο το ευρώ, άρα και τη γερμανική εξαγωγική επιχειρηματικότητα. Ο χρόνος που δόθηκε με την εφαρμογή, έστω πλημμελή, του μνημονίου, επιτρέπει πλέον στην Γερμανία να επιλέξει για διαχειριστεί με «λυμένα χέρια» το ελληνικό πρόβλημα, κάνοντας πράξη αυτό που είχε δηλώσει πριν από λίγο καιρό ο Ότμαρ Ισινγκ, Γερμανός πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ: «η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους είναι αναπόφευκτη, αλλά θα πρέπει να γίνει σε πιο ήρεμη εποχή».

Η στάση της Γερμανίας δημιουργεί, πάντως, σοβαρό πολιτικό πρόβλημα στην ελληνική κυβέρνηση, που προσπαθεί με «νύχια και δόντια» να αποφύγει την αναδιάρθρωση του χρέους. Όχι μόνο γιατί στα μάτια των περισσότερων πολιτών οι θυσίες του μνημονίου θα φανεί, δίκαια ή άδικα, ότι έγιναν χωρίς αντίκρισμα και θα ενταθούν ακόμη και μετά την αναδιάρθρωση του χρέους. Αλλά και γιατί ίσως δικαιωθούν όσοι υποστήριζαν, ότι η Ελλάδα έχασε το 2010 μια μοναδική ευκαιρία να διεκδικήσει την αναδιάρθρωση χρέους με καλύτερους όρους, αφού η χρεοκοπία της χώρας θα είχε ολέθριες συνέπειες για την ευρωζώνη, αλλά τελικά δεν θα την αποφύγει και μάλιστα θα κληθεί να τη διαπραγματευθεί από ακόμη πιο ασθενή θέση.