Ελλάς, Ελλήνων... αστέγων

Μια βόλτα στο κέντρο της Αθήνας θα μας πείσει. Πλατεία Κλαυθμώνος, Αιόλου, Σταθμός Λαρίσης, Ακαδημία Πλάτωνος. Σημεία της πόλης που, ενώ για τον καθένα από μας αποτελούν καθημερινό πέρασμα, την ίδια στιγμή, για περίπου 20.000 ανθρώπους, μετανάστες και Έλληνες, αποτελούν το υπαίθριο σπίτι τους, την «καβάτζα» τους, όπως το αποκαλούν οι «κλοσάρ» του κέντρου της Αθήνας.

της Ξένιας Σακελλάρη

Είναι γεγονός ότι ο αριθμός των αστέγων αυξάνεται κατακόρυφα. Η αρνητική οικονομική πορεία της χώρας δρα αλυσιδωτά με τα ήδη υπάρχοντα κοινωνικά προβλήματα και η χημική αντίδραση με τα προϊόντα της εντείνουν μεταξύ άλλων και το ακανθώδες πρόβλημα της στέγασης. Σε έρευνα που είχε πραγματοποιήσει ο Δήμος Αθηναίων στο πρόσφατο παρελθόν, εντοπίστηκαν 250 σημεία που χρησιμοποιούνται ως προσωρινά καταλύματα από τους άστεγους. Πάρκα, πλατείες, προθήκες καταστημάτων και αυτοκίνητα είναι μερικά από τα “καταφύγια” για τα οποία κάθε βράδυ στήνεται ένας μικρός πόλεμος μεταξύ των αστέγων για την κατάληψή τους.

“Το πρόβλημα της στέγασης έχει εμφανιστεί από τη δεκαετία του '90 και έχει ενταθεί τα τα δύο τελευταία χρόνια με την οικονομική κρίση που πλήττει τη χώρα. Είναι ένα τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα με επιπτώσεις σε όλους τους τομείς της χώρας και σε όλες τις κοινωνικές δομές”, τονίζει στο tvxs.gr η κ. Αλαμάνου,συντονίστρια του προγράμματος στήριξης αστέγων της μη κυβερνητικής οργάνωσης “Κλίμακα”. Τα αίτια που προκαλούν αυτό το φαινόμενο; Ανεργία, χαμηλά εισοδήματα, προβλήματα υγείας και ειδικότερα ψυχικής υγείας, χρήση ουσιών, απουσία οικογενειακού υποστηρικτικού περιβάλλοντος, μετανάστευση.

“Το πρόβλημα της στέγασης δεν έχει αναγνωριστεί από την ελληνική πολιτεία με αποτέλεσμα οι άστεγοι να μην αναγνωρίζονται ως ειδική κοινωνική ομάδα ώστε να υπάρξει και μια αντίστοιχη κοινωνική πολιτική, ένα εθνικό σχέδιο δράσης, που να περιλαμβάνει όλες τις βαθμίδες φροντίδας• από την πρόληψη μέχρι την αποκατάσταση και την επανένταξη αυτών των ανθρώπων στον κοινωνικό ιστό”. Το Σύνταγμα με το άρθρο 24 ορίζει ως υποχρέωση του κράτους να υποστηρίζει το δικαίωμα στην κατοικία “ωστόσο δεν υπάρχει καμία εφαρμογή αυτού του νόμου”, προσθέτει η κ. Αλαμάνου, ενώ σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό ορισμό ως άστεγοι αναγνωρίζονται όσοι άνθρωποι ζούνε σε αβέβαιη, προσωρινή, ανεπαρκή ή ακατάλληλη στέγαση.

Τα τελευταία τρία χρόνια στους μετανάστες άστεγους έχουν προστεθεί και πολλοί 'Ελληνες οι οποίοι μη μπορώντας να ανταποκριθούν στις οικονομικές τους υποχρεώσεις βρέθηκαν στο δρόμο ,εγκαινιάζοντας μια καινούργια πληθυσμιακή υποκατηγορία, αυτή των “νεο-αστέγων”. “Το 11% των αστέγων έχει πανεπιστημιακή εκπαίδευση, ενώ μόλις το 9% είναι αναλφάβητοι”, δηλώνει η κ. Αλαμάνου παραθέτοντας στοιχεία που προέκυψαν από έρευνα της ΜΚΟ “Πυξίδα”. Εξετάζοντας τις δυσχέρειες και τα αίτια που οδηγούν τους μετανάστες στα παγκάκια του κέντρου της Αθήνας η κ.Αλαμάνου υπογραμμίζει πως “οι μετανάστες και οι πρόσφυγες, που στερούνται στέγασης, είναι μια πληθυσμιακή ομάδα που αντιμετωπίζει άλλα προβλήματα από αυτά των Ελλήνων αστέγων”. “Οι μετανάστες βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση λόγω της μεταναστευτικής πολιτικής που ακολουθεί η Ελλάδα και των παρούσων συνθηκών”.

Έτσι,οι άστεγοι αναζητούν καταφύγιο σε περιοχές στο λεκανοπέδιο Αττικής και στην περιφέρεια, σε μέρη που μπορούν να αισθανθούν ασφάλεια. Η ύπαρξη κάποιων ξενώνων που προσφέρουν στέγη, λίγα ρούχα και τροφή δίνει προσωρινή απόχρωση στην ανακούφιση των αστέγων. Όπως μας πληροφορεί και η κ.Αλαμάνου “το ότι μπορεί κάποιος άστεγος να βρει καταφύγιο σε αυτές τις φιλανθρωπικές εγκαταστάσεις για έξι μήνες ή για ένα χρόνο, δε σημαίνει ότι έχουν αντιμετωπιστεί ριζικά τα προβλήματα που τον έφεραν σε αυτή τη θέση”. Οι φιλανθρωπικές αυτές παροχές έχουν ως αποτέλεσμα την επιστροφή των κοινωνικά ευπαθή ατόμων στο δρόμο, σε μια νέα αναζήτηση της “καβάτζας” τους.

“Δεν είναι ζήτημα λύπης ή φιλανθρωπίας ,είναι ζήτημα ενός μεθοδευμένου σχεδίου που θα κάνει τους άστεγους ξανά ενεργά μέλη της κοινωνίας. Το μοντέλο της ολοκληρωμένης παρέμβασης που θα πρέπει να υιοθετηθεί από την ίδια την πολιτεία περιλαμβάνει την πλήρη υποστήριξη των αδύναμων κοινωνικών ομάδων μέσα από την πρόληψη, την οικονομική στήριξη και στη συνέχεια την επανένταξη και την εργασιακή αποκατάσταση”.

Προσπαθώντας να εξασφαλίσουν τροφή και στέγη σε καθημερινή βάση, παλεύοντας μόνο για το σήμερα κάτω από αντίξοες συνθήκες και αγωνιώντας για την ίδια τους τη ζωή, οι άστεγοι βιώνουν καθημερινά τον κοινωνικό αποκλεισμό, πέφτουν θύματα ρατσισμού και απειλούνται από μη αναστρέψιμη περιθωριοποίηση, στο πλαίσιο μιας κοινωνίας που φαίνεται να μην τους έχει συμπεριλάβει στη λίστα της.